Kıdem tazminatı yazısında EYT/kademe ve reform farkı

Kıdem tazminatı, belirli bir süre bir iş yerinde çalışan her işçi için hayati öneme sahip bulunmaktadır. Her işçinin en büyük arzusu hizmet akdinin sona ermesi hâlinde kıdem tazminatı hakkına kavuşmaktır. Keza bu tazminat belki de işçinin hayatı boyunca eline tek seferde geçen en büyük toplu para niteliğindedir. Kıdem tazminatına hak kazanmak için her şeyden evvel en az 1 yıl çalışmış olmak gerekmektedir. Ayrıca işçinin hiçbir sebep yokken istifa etmemesi de gerekmektedir.

 

Haklı sebep olmadan işçinin istifa ederek kıdem tazminatı alabilmesinin yasal yolu SGK’dan “kıdem tazminatı alabilir” yazısını alma şartlarının bulunmasına bağlı bulunmaktadır. Bu yazı, işçilerin yaş şartı dışında emeklilik için öngörülen sigortalılık prim gün sayısı/sigortalılık süresini ikmal ettiklerini gösteren belgedir.

 

Belirtilen belgeyi işverene ibraz eden işçiler istifa etmeleri hâlinde kıdem tazminatı alabilmektedir. Bu uygulama ile birlikte özellikle daha cazip şartlarla yeni iş bulanların, çeşitli sebeplerle iş hayatından çekilmek isteyenlerin uzun yıllar çalışmalarının karşılığı olan tazminat haklarının boşa gitmesi önlenmiş olmakta ayrıca finansal güvence sağlamaktadır.

 

Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından verilen "kıdem tazminatına esas yazı" ile tazminat alınması sürecinde, sigortalılık başlangıç dönemlerine göre farklı şartlar uygulanmaktadır. Bu farklılıklar ise pratikte önemli adaletsizliklere yol açmaktadır.

 

 

SGK YAZISI İÇİN BAŞVURU

 

 

SGK’dan “kıdem tazminatı alabilir” yazısı almak için her işçiye göre değişen şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar işçinin ilk sigorta başlangıç tarihine göre değişmektedir. Uygulamanın yasal dayanağını ve şartlarını eski (1475 sayılı) İş Kanununun kıdem tazminatına ilişkin 14. maddesi teşkil etmektedir.

 

Mezkûr İş Kanununun 14. maddesinin 1. fıkrasının. (5) numaralı bendinde 506 sayılı Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları (sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısı) veya aynı Kanunun Geçici 81’inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları hâlinde, sigortalılara kıdem tazminatı ödeneceği öngörülmüştür. Bu bağlamda emeklilik için gereken şartlardan yaş dışında kalan şartları yerine getirmiş olanlar kendi istekleri ile işten ayrılmaları hâlinde, kıdem tazminatına hak kazanmaktadırlar. Bu durumda yaş dışında kalan şartları yerine getirmiş olup kendi istekleri ile işten ayrılmak isteyen işçilerin kıdem tazminatını işverenden talep etmek için SGK ünitelerinden alacakları yazıyı işverene ibraz etmeleri gerekmektedir.

 

 

EYT’LİLER…

 

 

EYT düzenlemesinin 2023/Mart ayı itibarıyla yürürlüğe girmesiyle birlikte en fazla işçiler emekli oldular.

 

Emekli olan işçiler aynı zamanda yıllarca hayallerini süsleyen tazminatlarına kavuştular. Bu durumda yaş şartı nedeniyle emekli olanlar veya olacak olanlar yazıya gerek kalmadan tazminata hak kazanmaktadır.

 

Bunların dışında kısmi emeklilik için kadınlar 58 erkekler 60 yaşını doldurmamışsalar bu durumda 3600 gün primlerinin bulunması hâlinde SGK’dan kıdem tazminatı yazısı alarak tazminatlarına kavuşabilmektedir.

 

 

EMEKLİLİKTE KADEME BEKLEYENLER

 

 

09.09.1999-30.04.2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olanların emeklilik şartları EYT’lilere göre ağırlaştırılmıştır. Bu durum kıdem tazminatı yazısının alımında da söz konusudur.

 

Emeklilikte kademe bekleyenler ya normal şartlarda emeklilik için 7000 gün primi doldurmaları ya da kısmi emeklilik için 4500 gün primle birlikte 25 yıl sigortalılık süresini ikmal etmeleri gerekmektedir. Kademe bekleyenlerin SGK’dan kıdem tazminatı alma şartları EYT’lilere göre her yönden çok katı ve ağırdır. Özelikle kısmi şartlarla yazı alınmasında öngörülen 25 yıllık sigortalılık süresi pratikte büyük bir engel teşkil etmektedir.

 

 

1 MAYIS 2008 VE SONRASI İŞE GİRENLER

 

 

Sosyal güvenlik reformuyla birlikte 2008 yılında yürürlüğe giren düzenlemeye göre işçinin işe başlama tarihine göre kademeli prim şartı öngörülmüştür. 30/4/2008 ila 31/12/2008 tarihleri arasında ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar için prim ödeme gün sayısı 4600 ve 5400 günü geçmemek üzere, daha sonraki yıllarda ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar için her yıl 100’er gün eklenmek suretiyle (aşağıdaki tabloda yer verilen) kademeli olarak uygulanması öngörülmüştür.

 

 

 

 

 

 

İsa Karakaş'ın önceki yazıları...