Türkiye'nin en pahalı evi hakkında neler biliyoruz? 130 yıllık Zeki Paşa Yalısı'nı Saffet Emre Tonguç anlattı
İstanbul Boğazı’nın en görkemli yapılarından biri olan Zeki Paşa Yalısı yıllardır satışa çıkmasına rağmen alıcı bulamıyor. Fiyatı zaman zaman 100 milyon doların üzerine çıkan bu tarihi yapı, mimarisi ve geçmişiyle hem merak uyandırıyor hem de tartışma oluşturuyor. Biz de Türkiye’nin en pahalı yalısıyla ilgili en çok merak edilen soruları, tarihçi-yazar Saffet Emre Tonguç’a sorduk. Tonguç, Türkiye Gazetesi’nden Gülcan Ayboğan’ın sorularını cevapladı.
- Yalı, eski İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın dedesinin sahibi olduğu Ali Kemal tarafından yaşamıştı.
- Yalı, Tophane Müşiri Zeki Paşa tarafından, Levanten mimar Alexandre Vallaury tarafından tasarlanmıştır.
- Vallaury, Venedik palazzolarını andıran bir stil kullanmıştır.
- Yalının, Boğaz'ın en değerli yapılarından biri olması nedeniyle dünya çapında ünlüdür.
GÜLCAN AYBOĞAN - Tarihçi-yazar Saffet Emre Tonguç, Zeki Paşa Yalısı’nın neden satılamadığını, yapının tarihi önemini ve mimari özelliklerini anlattı.
ZEKİ PAŞA YALISI NEDEN BİR TÜRLÜ SATILAMIYOR?
Öncelikle bu yalının ilk kez satışa çıktığını düşünmeyin, sürekli satışa çıkıyor. Çünkü istenen rakamlara satılması mümkün değil. Bir dönem 115 milyon dolar istediler, sonra 95 milyon dolara indiler. Şu anda ne kadar istendiğini bile bilmiyorum, ilgilenmeyi bıraktım. Bu fiyatlara kimse almaz alsa bile çok ciddi bir restorasyon maliyeti var. Satamadıkları için tekrar tekrar gündeme geliyor.
YALIYLA İLGİLİ DİKKAT ÇEKEN TARİHİ DETAYLAR NELER?
En çarpıcı noktalardan biri, eski İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın dedesi Ali Kemal’in bir dönem bu evde yaşamış olması. Johnson’ın kız kardeşi Rachel Sabiha Johnson’ın adındaki “Sabiha” da bu kökene işaret ediyor. Hatta kendisi Türkiye’ye geldiğinde Türk bayraklı bir tişörtle sahneye çıkmıştı.
YALININ SAHİBİ ZEKİ PAŞA KİMDİ?
Yalının gerçek sahibi Tophane Müşiri Zeki Paşa’dır. Bugünkü İstanbul Modern’in bulunduğu yer eskiden bir kışlaydı ve Zeki Paşa orada Maraşellik yapıyordu. Oradaki saat kulesi de kışladan kalan bir parçadır. Çok vizyoner biri ve yalıyı da Levanten yani İstanbul’da yaşayan İtalyan asıllı bir mimara yaptırır.
YALIYI KİM TASARLADI? MİMARİDE HANGİ ÜSLUP ÖNE ÇIKIYOR?
Yalıyı dönemin en önemli isimlerinden Alexandre Vallaury tasarladı. Herkes soyadından dolayı onu Fransız sanıyor ama aslında İtalyan’dır. Venedik palazzolarını andıran bir üslup tercih etmiştir. Vallaury’nin geçmişi ve vizyonu, yapıya çok özel bir karakter kazandırmıştır.
VALLAURY’NİN İSTANBUL’DAKİ DİĞER ESERLERİ HANGİLERİDİR?
Merkez Bankası, Salt Galata, Pera Palace, İstanbul Erkek Lisesi, Haydarpaşa Lisesi (şimdi Marmara Üniversitesi), Abdülmecid Efendi Köşkü, eski Uzan Yalısı ve bugün Suzan Sabancı’ya ait olan Yeniköy’deki Afif Ahmet Paşa Yalısı onun önemli eserlerindendir.
ZEKİ PAŞA YALISI BOĞAZ’DAKİ KONUMU AÇISINDAN NASIL DEĞERLENDİRİLİYOR?
Boğaz’ın en değerli yapılarından biridir. Sadece Türkiye’nin değil, dünyanın da en pahalı ve en ikonik evlerinden biri olarak kabul ediliyor.
