Sanatın imtihan yılı... 2020 böyle geçti

MURAT ÖZTEKİN

2020 başladığında şüphesiz sanat dünyası böylesine enteresan bir yıl yaşanacağından habersizdi. Şubat ayında Uluslararası İstanbul Şiir ve Edebiyat Festivali yapıldı, Ankara Kitap Fuarı gerçekleştirildi. Akademi Ödüllerinde ilk defa İngilizce olmayan bir film, “Parazit”, “En İyi Film” Oscar’ını aldı.
Ancak pandeminin büyük bir tehlike meydana getirdiği anlaşılınca Türkiye’de 17 Mart’ta sinema ve tiyatrolar kapandı. Oyunlar, konserler, tiyatrolar, film festivalleri biraz da online ortama taşınarak devam etti. Vizyona gelmesi beklenen “Ölmek İçin Zaman Yok”, “Matrix 4” gibi büyük bütçeli filmler, sonraki yıllara tehir edildi.

KONTROLLÜ DÖNEM
Yazla birlikte Covid-19 vakalarının azalmasıyla sanatta kontrollü bir dönem başlıyordu. Müzeler, haziran ayında açıldı. Sinemalar ise 1 Temmuz’da tedbirlerle kapılarını aralamaya başladı. Birçok tiyatro sahnesi açık havaya taşındı, yine açık havada sinema programları tertiplendi. Görsel sanatçılar da farklı sergilerle karantina günlerinde yaptıkları eserleri ortaya koydu.
Pandemide yeni kültür mekânları da kuruldu. 11 Haziran’da Ağadere Hastane Şehitliği'nde, Türk Kızılay tarafından "Ağadere Müzesi" düzenlenen törenle açıldı. “Müze” statüsünde olan Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi, 86 yıl sonra 24 Temmuz’da coşkuyla yeniden ibadete açıldı.
Çocuk istismarı içerdiği iddiası ile tepki çeken “Minnoşlar” filmi Netflix’in yayın programından çıkarıldı. Netflix’in aboneleri azaldı.
Oyuncu Rasim Öztekin, Kel Hasan Efendi'nin kavuğunu, oyuncu Şevket Çoruh'a 20 Eylül’de devretti.
Film festivalleri eksiklerle de olsa yapıldı. Adana Altın Koza Film Festivali online ve fiziki olarak 14-20 Eylül tarihleri arasında gerçekleşti. Festivalde “En İyi Film Ödülü”ne Ercan Kesal’ın “Nasipse Adayız” filmi layık görüldü. 3-10 Ekim tarihlerinde yapılan Antalya Altın Portakal Film Festivali’ne de “Hayaletler” filmi damgasını vurdu.

FATİH PORTRESİ GELDİ
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), Fatih Sultan Mehmed'in portresini 770 bin sterline satın alarak ekim ayında Saraçhane’deki binasında sergilemeye başladı.
2020’de içimiz de yandı: Tarihî Vaniköy Camii, 10 Ekim’de çıkan bir yangın sonrasında harap oldu.
Bu sene Nobel Edebiyat Ödülü’ne, ABD'li şair Louise Glück layık görüldü.
Gerilla sanatı uygulayan gruplar, dünyanın farklı yerlerine gizemli sayılan monolitler yerleştirdi.
Ahmet Kaya’nın hayatını anlatan “İki Gözüm Ahmet” adlı film telif davasına rağmen 13 Kasım’da gösterime girdi.

TARTIŞILAN OSCAR ADAYI
Geride bırakmaya hazırlandığımız senede tartışmalı kararlar da alındı: Türkiye’nin Oscar adayı olarak Güney Kore sinemasından adaptasyon olan Mehmet Ada Öztekin’in “7. Koğuştaki Mucize” isimli filmi seçildi.
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödüllerine bu sene Sadettin Ökten, İbrahim Tenekeci, Derviş Zaim, Özdemir Erdoğan, Mehmet Çebi, İsmail Kara  ve merhum Necmeddin Okyay layık görüldü.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, özel tiyatroların oyunlarını sanatseverlerle buluşturmak için "Dijital Tiyatro" projesini hayata geçirdi. Sinema salonlarına, tiyatrolara ve müzisyenlere pandemi destek paketleri hazırlandı.
Temeli 23 yıl önce atılan Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın yeni binası 3-4 Aralık'taki konserlerle kapılarını açtı. Dünya genelinde 195 milyon üyesi bulunan Netflix, nihayet Türkiye'de ofis açma kararı aldı!

YILIN SERGİLERİ
Osmanlı hat sanatının kurucusu Şeyh Hamdullah, vefatının 500. yılında çeşitli sergilerle yâd edildi. Sakıp Sabancı Müzesi, Albaraka Sanat ve Kubbealtı Vakfı sergiler açan kurumlardandı.
Hasan Ali Toptaş ve bazı yazarlar hakkında çıkan taciz iddialarıyla edebiyat dünyası sarsıldı. Yazarlar sosyal medyada dillendirilen bu iddiaları reddetti.
Türk minyatür sanatı, ‘UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne alındı.

İADE EDİLEN ESERLER
Türkiye, yurt dışına kaçırılan eserlerini pandemiye rağmen geri getirmeye devam etti. Isparta kökenli Sidamara tipi lahit ile iki boğalı kağnı eseri, şubat ayında İngiltere'den getirilerek sergilenmeye başladı. Sidas antik kentinden çalınarak İtalya’ya götürülen ait 1. 800 yıllık antik taş adak yazıtı, 23 yıl sonra 23 Eylül’de Türkiye’ye getirildi. 1.700 yıllık Kybele heykeli, Türkiye’nin diplomatik ve hukuki çabalarıyla kaçırıldığı ABD’den geçtiğimiz haftalarda iade edildi.

KİMLER HAYATINI KAYBETTİ?
2020 de hayatını kaybeden sanatçılar da şöyleydi: Unutulmaz filmlerin oyuncusu Kirk Douglas, 103 yaşında  5 Şubat’ta öldü. Oyuncu Muhterem Nur, 20 Mart’ta hayata gözlerini kapadı. Yazar Adalet Ağaoğlu, 14 Temmuz’da 91 yaşında vefat etti. ABD'li aktör Chadwick Boseman 29 Ağustos’ta öldü. Oyuncu Halil Kumova, 9 Eylül’de hayatını kaybetti. Hollywood’un meşhur aktörlerinden Sean Connery, 31 Ekim’de, Türk pop müziği yorumcusu Timur Selçuk 6 Kasım’da öldü. Güney Koreli yönetmen Kim Ki-duk 11 Aralık’ta, İngiliz yazar John le Carre, 14 Aralık’ta 89 hayata gözlerini kapadı.