Kemal Cantürk

Geçmişte 1964-1977 aralarında Hazine Genel Sekreterliği, Maliye ve Devlet Planlama Müsteşarlığı, sonra da 1980-1983 döneminde de Ticaret Bakanlığı görevlerini yürüttüğümüz için bilhassa son zamanlardaki mali kriz ortamında sık sık dolar ne olacak, faizler ne şekil alacak şeklinde suallerle karşılaşmaktayız. Bu sebeple bunlarla ilgili ekonomik tedbirlerinin kilit noktasını teşkil eden IMF ile olan ilişkilerimiz hakkında sık sık tekrarladığımız düşüncelerimizi yeniden belirtmek istiyoruz.

2002 bütçesi TBMM'ye, Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Maliye Bakanımızca yapılan bir konuşma ile sunulmuş oldu. Aslında 1990'lı yılların en önemli ekonomik konusu olan mali krizin başlaması ve şiddetlenmesi ortamında hazırlanan bu bütçenin memnun edici olmayacağı hükümet dahil, toplumun bütün kesimlerince kabul edilecek bir durumdur.

Bugünkü ekonomik ve siyasi kriz ortamından biraz uzaklaşarak politikacılar arasında sıkışıp unutulan çok değerli bürokratların birinden bahsetmek istedik. Şüphesiz bu arzumuzla aynı zamanda siyasi kadronun yanında bürokratik bünyenin ülkemiz açısından büyük öneminin bulunduğunu da tekrarlamayı amaçladık.

Bir ülkenin ekonomik bünyesinin, kuvvet ve gelişme derecesini tayin etmek bakımından eldeki çeşitli göstergeler büyük önem taşır.

Devlet İstatistik Enstitüsü'nün verdiği bilgilere göre, Eylül ayında toptan eşya fiyatları %5.4 nisbetinde yükselmiştir. Bu durumda Aralıktan bu yana dokuz aylık artış %6.29'a varmıştır. Geçen yıl, söz konusu aylar arasındaki yükselme %23.3 idi.

Ülkemizde dün ilan edilen fiyatlardan da anlaşılacağı üzere enflasyonun ağır havası bütün ağırlığınca kendisini belli etmekte ve ekonomik sıkıntımızın odak noktasını teşkil eylemektedir. Aslında daha ziyade geçim sıkıntısı şeklinde kendisini belli eden bu iktisadi olay bilinen birçok faktörlerin teker teker yahut tamamının bir araya gelerek ortaya çıkardığı sonucun görüntüsüdür.

Her gün gazetelerde radyo ve televizyonlarda mali krizden bahsedilmekte, bu konuda tenkidler ve yol göstermeler yapılmaktadır.

Devlet İstatistik Enstitüsü'nün bildirdiklerine göre bu yıl Ağustos ayında bir önceki aya göre toptan eşya fiyatları (TEFE) %3.5, tüketici fiyatları (TÜFE) %2.9 oranında arttı. Ağustos ayında yıllık enflasyon toptan eşyada %69.6, tüketici fiyatlarında %57.5 olarak belirlendi.

Mevcut Mali Kriz ortamında döviz fiyatlarının artışı herkes gibi hükümeti de endişelendirdi, ve Dolar vasıtasıyla alışverişin sona erdirilmesi için çareler bulmaya sevketti.

Son yıllarda uğradığımız mali sıkıntılar, her kesime plan ve program fikrini unutturdu. 1980'li yılların ortalarından itibaren iç siyaset dünyamızdaki yozlaşma yüzünden mali krizli bugünlere geldik. Halbuki, plan ve program fikrini unutmasaydık bugünkü krizleri yaşamazdık. Bu yazımızda biz, bir anımızı ve zaman zaman yazdığımız planla ilgili düşüncelerimizi anlatacağız.

Mali kriz sözünün çok edildiği ortamda ekonomimiz için geleceği daha sevimli kılacak tedbirleri de düşünmemek doğru değildir.

2000 Kasım'ından beri mali kriz konusu ekonomi aleminin gündeminden düşmemektedir. Biz geçmişte en sorumlu bürokratlardan biri olarak edindiğimiz tecrübeler eğer bizi yanıltmazsa ağır bir tempoda da olsa yavaş yavaş belimizi düzelteceğiz. Bunun için de birçok ekonomik alanlar bizim için önem taşımaktadır. Bunlardan biri de serbest bölgelerdir.

3 Temmuz'da Devlet İstatistik Enstitüsü'nce bildirildiğine göre tüketici fiyatları Haziran ayında %2.4, toptan eşya fiyatları ise %3.3 artmış bulunmaktadır. Bu durumda, Haziran ayında yıllık enflasyon toptan eşya fiyatlarında %65.4, tüketici fiyatlarında ise %56.3'e yükselmiş bulunmaktadır.

Devlet Planlama Teşkilatında müsteşarken o zaman uzman olan sevgili Güngör Uras şunları yazmış: "Müsteşarın kapısını çalarak dosyaların uzun süredir imzada beklediğini hatırlatmak istedim. Beni karşısına oturttu.

Birkaç yıldır iktisadi bünyemizdeki yaşadıklarımız gösteriyor ki, ekonomik hayatın idaresinde bazı kuralların geçersiz hale düşmesi hiçbir zaman mümkün değildir. Birtakım kaidelerin hükmünü kaybetmiş gibi görünmesi, sadece ifade olarak bir şekil değiştirmeden ibarettir. Bilindiği gibi bazen İstanbul'da ya da Ankara'da ekmek sıkıntısı meydana gelir.

1946'da Maliye Müfettişi Muavini olarak başladığımız kamu hizmetimiz 1989'da sona ermişti. O zamandan beri de yine iktisadi konularla meşgul oluyoruz.

Ekonomik ortamda IMF ile ilgili olarak çeşitli beyanlar, kararlar ve yayınlar devam etmektedir. Bunların büyük bir ekseriyetini özetlersek; "IMF bize ne karışıyor, biz onun emrinde miyiz" şeklindedir.

Herhangi bir ülke ekonomisinde istikrar olması için aranan birçok şart vardır. Bu şartlar arasında karşılıklı sebep-netice ilişkisi şeklinde bir düzen mevcuttur. Sözkonusu şartlardan birinin veya bir kısmının yetersizliği, ekonomideki istikrarı bozar. İstikrarın bozulması halinde ise bunun yeniden tesisi için bütün şartların yerine getirilmesi gerekir.

Siyaset âlemimizi dolayısıyla ekonomik yaşantımızı zaman zaman hareketlendiren konulardan birini de Özelleştirme teşkil etmektedir. Devletçilikle, kamu ekonomik teşekkülleriyle gelişen Türk ekonomisi belli bir seviyeye ulaştıktan sonra çağdaşlaşma mefhumu ile ifade edilen yeni bir sürece girmiş ve bunda da Özelleştirme konusu özel bir önem kazanmıştır.

Dünyada, içinde bulunduğumuz şartlarda herhangi bir alet veya organ fonksiyonuna uygun olmayan işlerde kullanılırsa bu takdirde bir kötülük mutlaka ortaya çıkar, ya da amaç dışı kullanımların bulunduğu yerde istenmeyen bir durum hasıl olur. Basit bir misalle bu fikrimizi açıklamak isteriz.