Adalar’da bir at bile kalmamalı

DAMLA PEKER

Adalar’da 105 atta ruam hastalığı çıkmasının ardından, fayton tartışmaları yeniden alevlendi. Fayton turlarının durdurulduğu Adalar’daki ruam tehlikesi iki ay önce de TBMM gündemine gelmişti. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Veteriner Fakültesi İç Hastalıklar Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alev Akdoğan Kaymaz, 10 Ekim’de TBMM Hayvan Hakları Araştırma Komisyonuna yaptığı sunumda ruam uyarısında bulunmuştu. Prof. Dr. Kaymaz “Türkiye’de bir ruam gerçeği söz konusu. Bu ruam da üstelik Büyükada’da var. Ekim 2017-2018 arasında bu ruamdan dolayı hayvanlar öldü. Bu adada ruam varsa bu, dışkıların burada tozlaşıp uçuşmaması gerekiyor” demişti.

GÖZLERİM DOLDU
Kaymaz, yaklaşık iki ay sonra tekrar gündeme gelen ruam tehlikesi konusunda gazetemize konuştu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun Adalar’da izin verilebileceğini söylediği 35 faytonla ilgili de Kaymaz şunları söyledi: Komisyonda ısrarla adadaki ruam probleminden bahsettim. Sadece hayvan sağlığını değil aynı zamanda insan sağlığını da tehdit edeceğinden bahsetmiştim. Salgın ve karantina haberini aldığımda gözlerim doldu. Oysa iki ay önce bu konuya dikkat çekmiştim.

BAKIMSIZLIK DA TELEF EDİYOR  
Büyükada’da atlar telef oldu ve bir sene sonra tekrar bu hastalık baş gösterdi. Çünkü, atların barınma ve beslenmelerini içeren bakım şartları yıllardır düzeltilmedi. Karantina zamanı ve sonrası adaya at giriş ve çıkışı kontrol altına alınamadı. İki bine yakın olan at sayısı sürekli artıyor. Daha çok turizm odaklı hizmet veren faytonlara koşulan atların fiziki yapıları ve yeterlilikleri de adanın topografik yapısına uygun değil. Ruam olmasa bile her yıl pek çok at aşırı çalıştırılma, hastalıklar ve bakımsızlıktan telef oluyor.

ADA TEMİZLENMELİ
Karantina durumunun üç ay ile sınırlandırılması yeterli olmayacak. Ruam teşhisi konulan atlar itlaf edilirken şüpheli olan atlar ile sağlıklı olan atlar mutlaka ayrı yerlerde barındırılmalı. Ruam hastalığını bitirmek için atlı fayton tamamen yasaklanmalı. Değil sembolik sayıda, bir atın bile kalması denetimsizlik ve kaçakçılık sebebiyle suçsuz atların ölümüne seyirci kalmamıza sebep olacak.

ELEKTRİKLİ FAYTONA AT VE NAL SESİ
Denizli’nin Sarayköy ilçesinde yaşayan makine mühendisi Halûk Şahin, on üç sene evvel üretimine başladığı ve yeni tasarımlarla geliştirdiği elektrikli faytonlara, geçmişe özlem duyanlar için at ve nal sesi gibi yenilikler getirdi. “Fayoto” adını verdiği modele patent alan Şahin, otomobillerdeki donanımların bir kısmını elektrikli faytonlara uyarladı. Girişimci Şahin: Daha önce elektrikli faytona geri manevra, yokuş kalkış ve iniş desteği ile üç ayrı fren sistemi koymuştuk. Nostalji eğer atsa, atın çıkarmış olduğu nal sesini ve atın o seslerin hepsini bu faytonumuza yükledik. Klasik İstanbul faytonumuz aslında Adalar için ölçeklendirilmişti. Adalar’a birer numune olarak yapılmıştı fakat kısmet olmadı” dedi.

MİKROÇİPLE TAKİP ALTINA ALINACAKLAR
Tarım ve Orman Bakanlığı, at, eşek ve katır gibi tek tırnaklı hayvanların kayıt altına alınması, hastalıklarının etkin kontrolünün sağlanması için harekete geçti. 31 Aralık’tan itibaren hayvanlar için tek tırnaklı kimlik belgesi düzenlenecek. Hayvanların boynunun ortasına uygulanan mikroçiple hareketleri izlenecek. Bu hayvanlar doğumdan itibaren en geç 12 ay içinde kimliklendirilecek.