Dünyadan topluyorum resimlerde saklıyorum

Murat Öztekin - Yakup Cem, memleketi olan İran’da başladığı minyatür sanatını Türkiye’de başka bir boyuta sokan usta bir sanatçı. Cem, klasik sanatlardan ilhamla yaptığı realist resimlerinin yanında antika koleksiyonuyla da dikkat çekiyor. Yıllardır Osmanlıdan kalma antika nesnelerin peşine düşen sanatçı, koleksiyonuna kattıklarını resimlerine yansıtıyor. Ortaya buram buram mazi kokan resimler çıkıyor... Biz de eserleri dünyanın birçok ülkesinde sergilenen Cem’le sanatını konuştuk… 

Maceranız minyatürlerle başlamış. Nasıl ilerledi sanat yolculuğunuz?
Resim maceram Tebriz’de başladı. Duvarların alçılarını koparıp eşyaların üzerine resimler yapardım. Kur’ân kurusuna giderken bize cüzler verirlerdi. Ben o cüzlere tezhip gibi süslemeler yapardım. Sonra Hoca’m Hacı İslamiyan’ın yanında kendimi minyatürde yetiştirdim.

Türkiye’ye yerleşmenizin sanat çalışmalarınızla ne gibi irtibatı vardı?
İran’da Humeyni devrim yapınca İstanbul’a geldim. Zira bir değişiklik arıyordum. Dilim ve kültürüm aynı olduğu için burayı çok sevdim, kolay alıştım. Otuz yıldır yüreğimin istediği gibi çalışma fırsatı bulduğum İstanbul’un en büyük hayranlarından biriyim. Surlardaki taşları bile benim için çok özel. 

BİTİREMEDİĞİM ÜNİVERSİTEDE HOCALIK YAPTIM
Burada bir akademi serüveniniz de olmuş sanırım… 
Evet, Türkiye’ye geldiğimde akademiye girmeye karar verdim. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Fakültesini kazanıp 38 yaşında akademide okumaya başladım. Ama maalesef derselere devam edemedim, yarıda bıraktım. O esnada üniversite idaresi, minyatür dersleri vermemi istedi. Bitiremediğim üniversiteye hoca oldum. 

Aslında minyatür sanatçısısınız ama resme yönelmişsiniz. Niçin?
Ben yaptığım bu eserleri modern sanat olarak görmüyorum. Bunlar minyatür sanatından bir esinti aslında... Önceleri İran minyatürü çalışıyordum. Türkiye’ye geldikten sonra Osmanlı padişahlarının portreleriyle yağlı boyayla eserler vermeye başladım. Minyatürle modern resim farklıdır; minyatür çok daha asaletlidir. 

OSMANLININ İHTİŞAMI BAŞKA…

Eserlerinizde hep geleneksel olana, eskiye vurgu var. Bazıları da oryantalist Avrupalı ressamların yaptıklarını hatırlatıyor. Niçin? 
Resimlerime işlediğim ibrik, hançer gibi nesneler Osmanlı devrinden kalma. Çünkü minyatür ve resim sanatını icra ederken bir yandan da koleksiyonculuk yapıyorum. İran’dayken antika toplamaya başlamıştım, bu merakım Türkiye’de ve çalışmalar yaptığım New York’ta devam etti. Gücüm yettiğince Batı ülkelerine kaçırılan antika eserleri ülkemize getirmeye çalıştım. Ciddi bir koleksiyon meydana getirdim. Bu nesneler benim yüreğime dokunuyor. Osmanlıdan kalma eşyalardan aldığım zevki başka bir şeyde bulamıyorum. 

Çağdaş sanatçılar hattan ilham almalı

Malumunuz Türkiye’den sizin topladıklarınızdan daha kıymetli onlarca eser kaçırıldı. Şimdilerde ülkeye geri getirmeye çalışıyoruz. Toplum olarak artık yeterince kıymetlerini biliyor muyuz?
Eski eserleri koruma hususunda ne yazık ki hassas değiliz. Ancak şöyle de bir hadise yaşadım: İstanbul’dan kaçırılan bir mihrap Londra’da sergileniyordu. Oradaki görevliye “Bu Türkiye’nin eseri burada ne arıyor?” diye kızarak sordum.  Vazifeli de bana “Sizde kalsaydı parça parça eder, her birini bir ülkeye satarlardı. Yine burada tek parça hâlinde kalmış!” cevabını verdi. Diyecek bir şey bulamadım. 

Türk sanatında Pers tesiri olduğu söylenir. İran’da da Türk etkileri görmek mümkün mü?
Zamanında İran’dan Anadolu topraklarına çok hat ve minyatür sanatçısı geldi. Ancak Türk hattatları dünyada bir numara, buradaki estetiğinin başka yerde benzeri yok. Ben de resimlerimde Türk hattatların yazılarına yer veriyorum.  Yurt dışında Hristiyanlık vurgusu olan eserleri görünce zoruma gidiyordu. Ben de kendi eserlerime hat sanatını işlemeliyim dedim. Eğer çağdaş sanatçılar klasik sanatlardan ilham alırlarsa çok güzel olur.  Kendi kültürümüzün güzelliklerini yansıtmalıyız.