Antibiyotik kullanmayı bilmiyoruz

 Ziyneti Kocabıyık - Antibiyotiklerin daha bilinçli kullanılması ve gereksiz antibiyotik tüketiminin azaltılması amacıyla alınan tedbirlerin sonuçlarını ortaya çıkarmak için yapılan araştırma antibiyotik kullanımında hâlâ “bilinçsiz” olduğumuzu ortaya çıkardı. Başkent Üniversitesi tarafından 14.500 kişi üzerinde yapılan çalışmaya göre reçetesiz antibiyotiğe ulaşanların oranı yarı yarıya düşerken, antibiyotik talebinde bulunma, tedaviyi doğru sürdürmede ve komşudan duyduğu antibiyotiği kullanma isteği konusunda fazla yol alamadık.  Başkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Simten Malhan ve arkadaşlarının yaptığı çalışmaya göre hâlâ antibiyotik kullananların yüzde 15’i ilaca reçetesiz olarak ulaşıyor; sadece yüzde 20’si kutu bitene kadar; yüzde 44’ü doktorun tavsiye ettiği gibi kullanıyor. Bu alanda yapılmış en büyük saha çalışması olan çalışmada, 2016 ile 2019 yılı arasındaki üç yılda nelerin değiştiğinin ortaya çıkarıldığını söyleyen Prof. Dr. Malhan “Yapılan bilgilendirme çalışmaları ve kısıtlamalar sayesinde ülkemizde antibiyotik kullanım davranışında önemli gelişmeler kaydedildi. Ancak bütün bu çalışmalara rağmen Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Türkiye en çok antibiyotik tüketen ülkeler arasında dünyada ilk sıralardaki yerini koruyor. Bilinçsiz antibiyotik kullanımının en önemli olumsuz sonucu ise antibiyotik direncinin gelişimidir” dedi.

YILDA 10 MİLYON KİŞİ ÖLEBİLİR
Dünyada bazı antibiyotiklere direncin yüzde 100’e ulaştığını söyleyen Başkent Üniversitesi Klinik Mikrobiyoloji anabilim dalı öğretim üyelerinden Prof. Dr. Hande Arslan “Bu durum, hayat kurtaran bazı ilaçların artık hiç işe yaramadığı anlamına geliyor.  Antibiyotik direnci dünyanın karşı karşıya kaldığı en önemli 10 sağlık probleminden biri. Antibiyotik direncinin önüne geçilemezse 2050 yılda 10 milyon kişi antibiyotik direncine bağlı tedavi yetersizliğinden ölebilir. Bu rakam kanserden ölenlerden daha fazla olacak” diye açıkladı.

NELERE DİKKAT EDELİM?
Artmış ilacı kullanmayın
¥ Antibiyotikler; ateş düşürmez, ağrı dindirmez, virüslere bağlı enfeksiyonları tedavi edemez.
¥ Özellikle grip ya da nezle gibi virüslere bağlı solunum yolu enfeksiyonlarında antibiyotiklerin tedavide yeri olmadığını unutulmamalıdır.
¥ Hekim reçete etmedikçe antibiyotik kullanılmamalıdır.
¥ Hasta, daha önceki bir hastalığında kullandığı antibiyotiği, tekrar benzer hastalığa yakalansa bile hekime danışmadan kullanmamalıdır. 
¥ Reçeteli antibiyotikler hekimin tavsiye ettiği, doğru dozda, doğru şekilde ve reçeteye uygun zamanda kullanılmalıdır.
¥ Hasta kendisini iyi hissetse bile tedaviyi hekimin belirttiği süreden önce sonlandırmamalıdır.
¥ Artmış veya reçetesiz alınmış antibiyotikler yerine her zaman tıbbi reçeteli antibiyotikler kullanılmalıdır.

Dirençli bakteriye karşı elimiz kolumuz bağlı
Aynı çalışmada yer alan Hacettepe Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı öğretim üyelerinden Prof. Dr. Serhat Ünal, antibiyotik direncinin ilaca rağmen bakterilerin üreyebilmesi anlamına geldiğini belirterek “Direnç sadece antibiyotiği doğru kullanmayan kişi ya da ülke için değil, iletişimin yüksek olduğu günümüzde bütün ülkeler için tehdit oluşturuyor. Bu konu ile ilgili bir başka kötü haber de elimizin kolumuzun bağlanmış olması. Direnç gelişimi durumunda, bu bakterileri etkisiz hâle getirecek yeni antibiyotik de geliştirilemiyor” dedi.

Direnç pahalıya patlıyor
Türkiye’nin en az antibiyotik tüketen ülkelerin 7 katından daha fazla antibiyotik tükettiğini söyleyen Prof. Dr. Malhan,”Türkiye, antibiyotiğe yılda 1,5 milyar TL harcıyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre 2018 yılında 166 milyon kutu antibiyotik kullanıldı. Ancak daha sonraki yıllarda etkili politikalarla tüketimdeki bu artış önlendi. 2018 yılında yaptığımız bir araştırmada doğru reçeteleme ile sinüzit için  yüzde 20’lik, otitis media için yüzde 9,8’lik maliyet tasarrufu sağlanacağı ortaya konmuştur. Hâlbuki  tahminlerimize göre yüzde 5 direnç sadece akut bakteriyel sinüzit maliyeti yüzde 18,3 ve otitis media maliyetlerinde yüzde 14,1 maliyet artışı gerçekleşecekti” dedi.

Nereden nereye geldik?
2016 2019