Türkiye Gazetesi
• İznik
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Papa’ya hediye ettiği ‘Çoban İsa’ freski İznik’teki keşfe dayanıyor
Bursa’nın İznik ilçesindeki Hisardere Nekropolü’nde yer alan bir hipoje (yeraltı oda tipi) mezarda, Anadolu’da şimdiye dek bilinen tek örnek olma ihtimali taşıyan “Çoban İsa” ya da uluslararası literatürdeki adıyla “İyi Çoban” (Good Shepherd) sahnesini içeren figürlü fresk ortaya çıkarıldı. Keşfi ilk kez duyuran sosyal medya kanalı Arkeolojihaber, buluntuyu hem Türkiye hem de dünya arkeolojisi açısından son derece önemli bir örnek olarak değerlendirdi. Bu freskin reprodüksiyonu, Birinci İznik Konsili’nin 1700’üncü yılı dolayısıyla Türkiye’yi ziyaret eden Papa 14. Leo’ya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından hediye edildi.
KORAY ERDOĞAN ─ Bursa’nın İznik ilçesindeki Hisardere Nekropolü’nde yer alan bir hipoje (yeraltı oda tipi) mezarda, Anadolu’da şimdiye dek bilinen tek örnek olma ihtimali taşıyan “Çoban İsa” ya da uluslararası literatürdeki adıyla “İyi Çoban” (Good Shepherd) sahnesini içeren figürlü fresk ortaya çıkarıldı. Keşfi ilk kez duyuran sosyal medya kanalı Arkeolojihaber, buluntuyu hem Türkiye hem de dünya arkeolojisi açısından son derece önemli bir örnek olarak değerlendirdi. Bu freskin reprodüksiyonu, Birinci İznik Konsili’nin 1700’üncü yılı dolayısıyla Türkiye’yi ziyaret eden Papa 14. Leo’ya Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından hediye edildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Papa’ya hediye ettiği ‘Çoban İsa’ freski İznik’teki keşfe dayanıyor
PAPA’YA TAKDİM EDİLEN FRESK KOPYASI İZNİK KAZILARINDAN ÇIKTI
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birinci İznik Konsili’nin 1,700’üncü yıl dönümünde düzenlenen ayin için Türkiye’ye gelen Papa 14. Leo ile yaptığı görüşmede, İsa’nın “İyi Çoban” olarak tasvir edildiği bir fresk takdim ettiği duyurulmuştu. Reprodüksiyonun keşfi daha önce duyurulmamıştı.
İtalya dışında ilk kez tespit edildiği belirtilen kompozisyonun reprodüksiyonu, İznik’teki arkeolojik kazı alanında ortaya çıkarılan orijinaline sadık kalınarak çini üzerine işlendi ve hediyeye dönüştürüldü. Böylece Hisardere Nekropolü’ndeki bu sahne, hem diplomatik bir jestin arka planını oluşturan kültürel unsur haline geldi hem de İznik’te süren kazıların somut bir sonucu olarak uluslararası gündeme taşındı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Papa’ya hediye ettiği ‘Çoban İsa’ freski İznik’teki keşfe dayanıyor
HİSARDERE NEKROPOLÜ: FARKLI TOPLUMSAL TABAKALARIN ORTAK GÖMÜ ALANI
Kazılar, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle, İznik Müzesi Müdürü Tolga Koparal başkanlığında yürütülüyor. Çalışmalarda, Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aygün Ekin Meriç bilimsel koordinatörlük üstlenirken, Dr. Gülşen Kutbay’ın da aralarında bulunduğu uzman bir ekip görev alıyor.
Hisardere Nekropolü, Milattan Sonra 2.–5. yüzyıllar arasında hem varlıklı İznikli aileler hem de halkın alt tabakası tarafından ortaklaşa kullanılmış bir gömü alanı olarak tanımlanıyor. “Nekropol”, antik dönemlerde kent dışına kurulan geniş ölçekli mezarlık alanlarını ifade ediyor. Alanda farklı mezar tipleri tespit edilirken, yalnızca İznik’e özgü bir gömü biçimi olan “Terrakotta Plaka Çatılı Oda Mezarlar” da bu çeşitlilik içinde öne çıkıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Papa’ya hediye ettiği ‘Çoban İsa’ freski İznik’teki keşfe dayanıyor
İNSAN FİGÜRLÜ FRESKLERİYLE AYRIŞAN HİPOJE MEZAR
2025 yılı kazı sezonunda açığa çıkarılan söz konusu hipoje mezar, duvar resimleriyle dikkat çekiyor. “Hipoje” terimi, yer altında, çoğunlukla tonoz veya beşik çatıyla örtülmüş oda mezarları tanımlamak için kullanılıyor. Hisardere’deki bu örnek, kuzey–güney doğrultusunda uzanıyor; güney duvarı büyük ölçüde tahrip olmuş olsa da doğu, batı ve kuzey duvarlarının neredeyse tamamen sağlam kaldığı belirtiliyor.
Mezarın bu üç duvarı ve tavanı fresklerle kaplı durumda. Bölgedeki diğer örneklerden farklı olarak, bu duvar resimlerinin insan figürleri içermesi mezarı özel bir konuma yerleştiriyor. Böylece yapı, yalnızca mimari özellikleriyle değil, ikonografik (resimleme üslubu ve konu seçimiyle ilgili) açıdan da Hisardere Nekropolü içindeki diğer mezarlardan ayrılıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Papa’ya hediye ettiği ‘Çoban İsa’ freski İznik’teki keşfe dayanıyor
KLİNENİN ÖNÜNDEKİ SAHNEDE ‘ÇOBAN İSA’ TASVİRİ
Mezarın içinde, kuzey duvara bitişik konumda yer alan ve “kline” olarak adlandırılan, ölülerin yatırıldığı platformun pişmiş toprak kare levhalarla kaplı olduğu anlaşılıyor. Bu levhaların üzerinde ölülerin yatırıldığı belirtiliyor. Klinenin ardındaki kuzey duvarında ise Anadolu’da eşine az rastlanan “Çoban İsa” sahnesi yer alıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Papa’ya hediye ettiği ‘Çoban İsa’ freski İznik’teki keşfe dayanıyor
Kompozisyonda genç, sakalsız ve sade tunikli bir İsa figürü, omuzlarında iri boynuzlu bir keçi taşırken betimleniyor. Figürün iki yanında yer alan çifter keçi, sahneye simetrik bir düzen kazandırıyor. Bu tasvir, İsa’nın “İyi Çoban” olarak adlandırılan ikonografik geleneğinin bir parçası olarak değerlendiriliyor ve İsa’nın Romalı özelliklerle tasvir edildiği ender örneklerden biri olarak tanımlanıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Papa’ya hediye ettiği ‘Çoban İsa’ freski İznik’teki keşfe dayanıyor
ERKEN HIRİSTİYANLIK DÖNEMİNE TARİHLENEN DİKKAT ÇEKİCİ BİR ÖRNEK
Mezarın içinde doğrudan tarihlendirme yapmaya yarayacak bir taşınabilir buluntu ele geçmemiş olsa da, yapısal özelliklerin aynı alandaki diğer örneklerle benzerlik göstermesi nedeniyle hipoje mezarın Milattan Sonra 3. yüzyıla ait olduğu kabul ediliyor. Bu çerçevede mezar, Erken Hıristiyanlık döneminde Anadolu’da bilinen en dikkat çekici örneklerden biri arasında sayılıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Papa’ya hediye ettiği ‘Çoban İsa’ freski İznik’teki keşfe dayanıyor
Ayrıca söz konusu hipoje, Hisardere Nekropolü’nde İsa tasvirinin tespit edildiği ilk mezar olma özelliğini taşıyor. Böylece hem nekropol alanının kullanımına hem de İznik çevresinde Hıristiyan ikonografisinin gelişimine dair yeni veriler sunuyor.
Yayın Tarihi
|
Bizi Takip Edin
YORUMLAR
