Umut ve acının filtresiz kareleri

MURAT ÖZTEKİN

Serbest Salih, Türkiye’de yaşayan Suriyeli bir mülteci... Onu diğerlerinden ayıran şey ise heyecanla icra ettiği fotoğraf sanatı… Her Yerde Sanat Derneği ile birlikte Mardin’deki Türk ve mülteci çocuklarla projeler yapan Salih, yüzlerce talebe yetiştirdi.
Salih’in fotoğraf sanatını öğrettiği çocukların enstantaneleri ise bir sergiye taşındı. Kalyon Kültür’de görülebilen “Bir de Buradan Bak” isimli sergi, 60 çocuğun objektifinden kareleri bir araya getiriyor. Sergideki fotoğraflar umut ve dramları samimi bir gözle yansıtıyor. Biz de kendisiyle bir araya geldiğimiz Serbest Salih’ten hikâyesini dinledik...

BOMBALARDAN KAÇTI
2014 yılında Halep’teki bombalardan kaçıp Türkiye’ye sığınan Salih, kendi imkânlarıyla fotoğraf çekmeye devam etmiş. Salih, çocuklara fotoğraf öğretme projesine ise 2017 yılında Mardin’in İstasyon Mahallesi’nde başlamış. Bu işteki maksadının Türklerle mülteciler arasında köprü kurmak olduğunu söyleyen Salih “O zaman Mardin’de yerli insanlar ve mülteciler arasında iletişim kopuktu. Biz de çocuklar vasıtasıyla, Suriyeliler ve Türkler arasında bağ kurmak istedik. Aynı sene Her Yerde Sanat Derneğiyle birlikte ‘Darkroom’ adıyla çocuklar için analog fotoğraf atölyeleri açtık” ifadelerini kullanıyor.
Atölye büyük bir rağbet görmüş ve ücretsiz verilen eğitimlere 7-18 yaş arasından çocuklar ve gençler katılmış. Salih bunu şöyle anlatıyor: Bir fotoğrafın karanlık odada basılması onlara sihir gösterisi gibi geliyordu. Çok şaşırıp “Bismillah bismillah” diyorlardı.
Çocuklar iyi bir fotoğrafın nasıl çekileceğini öğrenirken Serbest Salih’in yola çıkma maksadı da gerçeğe dönüşmüş: Önceden hiç konuşmadıkları hâlde atölyeden sonra çocukları sayesinde dost olan komşular oldu. Mesela aynı apartmanda oturan biri Türk diğeri Suriyeli aile, çocukları Darkroom’a dâhil olduktan sonra görüşmeye başlamışlar.
Şimdiye kadar yaklaşık 400 çocuğa analog fotoğrafçılığı öğreten Salih, sergide yer alan eserlerin hikâyesini de şöyle anlatıyor: Fotoğraflar son iki yılda belirli bir plan dâhilinde çekildi. Kendilerine kompakt makineler verdiğimiz çocuklar, serbest şekilde hayatlarını enstantaneledi. Birçok milletten ve kültürden çocuk projede yer aldı.

FARKLI BAKIYORLAR
Serbest Salih, eğitim alan çocukların çok başarılı olduklarını kaydederek “Bazıları, usta fotoğrafçılardan bile daha iyi. Bence bu sadece savaş görmekten kaynaklanmıyor. Çocukların dünyaya farklı açıdan bakmaları bunu doğuruyor. Çünkü onlar, yetişkinlerin görmediklerini görüyor, en samimi duygularla fotoğraf çekiyor” diye konuşuyor.

Fotoğrafları  çocuklar seçti
“Bir de Buradan Bak” sergisinin küratörlüğünü Sinan Eren Erk ve Sezgi Abalı birlikte yapıyor. Sorularımızı cevaplayan Sinan Erk, “Sergide yer alan fotoğrafları biz seçmedik. Serbest’in çalıştığı çocuklar, göstermek istedikleri fotoğrafları ulaştırdılar ve biz onlarla bir hikâye anlatmaya çalıştık” diyor. Çocukların fotoğraflarındaki samimi duyguları anlatan Erk, “Çocukların eserlerinde büyük bir umut var çünkü duyguları hiç filtrelenmemiş. Bir sanatçı çocukluğundan itibaren bir şeyleri kısıtlayarak yükselir, sonrasında kısıtlamamayı öğrenmeye başlar. Ama çocuklar zaten hâlihazırda bunu başarıyor” ifadelerini kullanıyor.