Gençlik hayali sağlığınızdan etmesin! Kontrolsüz vitamin kullanımı zehirleyebilir

ZİYNETİ KOCABIYIK - Sağlıklı ve uzun bir ömür arzusu, vitamin ve antioksidan pazarını son yıllarda âdeta uçurdu.
Dünya genelinde vitamin pazarı 2024’te 15 milyar doları aşarken, 2034’e kadar 23 milyar dolara yaklaşması bekleniyor. Sadece vitamin değil, mineral ve bitkisel destekleri kapsayan daha geniş “gıda takviyesi” pazarı ise 2024’te 145 milyar dolar seviyesine ulaştı.

Ancak bu hızlı yükseliş, hekimleri endişelendiriyor. Dünyada vitamin kullanımının 10 yıl önce yüzde 3 iken bugün yüzde 30’lara kadar yükseldiğini söyleyen Prof. Dr. Mehmet Emin Güneş’le vitamin çılgınlığının dozajını konuştuk. “Vitamin zehirlenmesi kapınızda” diyen Prof. Dr. Güneş, “Kontrolsüz vitamin kullanımı hayati tehlike oluşturuyor!” uyarısını yaptı.

İlgili Haber

Hangi ilacı ne zaman kullanmalı? Zamanlama hatası yapmayın

HÜCRELERİMİZ DE PASLANIYOR

Metabolizma sırasında ortaya çıkan serbest radikaller, hücrelerde DNA hasarına yol açıyor. Dr. Mehmet Emin Güneş, bu durumu “Açık havada paslanan demir gibi, hücreler de bu zararlı oksijen radikalleriyle adeta paslanıyor” sözleriyle anlatıyor. Antioksidanlar, serbest radikallerin verdiği bu zararı sınırlayabilen bileşikler olarak tanımlanıyor.

MODA TAKVİYELER VE RİSKLİ DOZLAR

Antioksidan ve vitaminlerin “gençlik iksiri” gibi pazarlanması, tüketiciyi kontrolsüz kullanıma itiyor. Prof. Dr. Güneş’e göre piyasadaki birçok ürün “merdiven altı” üretimle satılıyor, içerikleri belirsiz ve çoğu Sağlık Bakanlığı onayından geçmiyor.
Özellikle yağda eriyen vitaminler (A, D, E, K) vücutta depolandığı için aşırı alındığında ciddi zehirlenmelere yol açabiliyor:

• A vitamini fazlalığı karaciğer yetmezliği riski taşır.
• D vitamini fazlalığı böbrek taşı ve eklem kireçlenmesine neden olabilir.
• E vitamini yüksek dozda karaciğer için toksiktir.
• Selenyum ve kuersetin gibi popüler antioksidanlar, yüksek miktarlarda DNA hasarını önlemek yerine artırabilir.

INFLUENCER ETKİSİ

Sosyal medya fenomenleri, “bağışıklığı güçlendirir”, “gençleştirir” gibi kanıtsız iddialarla takviyeleri öne çıkarıyor. Bu reklamların çoğu sponsorlu içerik olmasına rağmen açıkça belirtilmiyor; tüketici “öneri” ile “reklam” arasındaki farkı ayırt edemiyor.

Sosyal medyada “gençlik hapı” ya da “harikulade vitamin” tavsiyesi veren birçok influencer’ın sağlık alanında hiçbir tıbbi eğitimi olmadığına değinen Güneş, “Takipçi kazanmak ya da ürün satışı için yaptıkları bu öneriler, insanların bilimsel temeli olmayan ürünlere yönelmesine ve kontrolsüz vitamin kullanımına yol açıyor. Oysa yüksek doz vitamin ve antioksidan takviyeleri; karaciğer ve böbrek hasarı, vitamin zehirlenmesi, hormon dengesizlikleri gibi ciddi sağlık sorunlara yol açabilir” diyor.

Prof. Dr. Güneş, “Herkese iyi gelir” iddiasıyla paylaşılan bu öneriler kişisel biyolojik ihtiyaçları dikkate alınarak yapılmadığından, yalnızca doktor ve diyetisyen gözetiminde alınmayan her takviyenin faydadan çok zarar getireceğini vurguluyor.

HİÇBİR HAP MEYVENİN YERİNİ TUTAMAZ

Prof. Dr. Mehmet Emin Güneş, takviye yerine doğal beslenmeyi öneriyor:

“Hiçbir antioksidan sebze ve meyvenin karşılığı değildir. Gereksiz vitamin yüklemesi, faydadan çok zarar getirir. Vitamin ve antioksidanlar eksiklik durumlarında hayat kurtarıcı olabilir. Ama fazlası; karaciğer ve böbrek hasarı, taş oluşumu, DNA tahribatı gibi zehirli sonuçlara yol açabilir. En güvenli yol, kan tahlili ile gerçek ihtiyacı belirlemek ve takviye gerekiyorsa hekim kontrolünde kullanmaktır. Çünkü sağlığın anahtarı hâlâ doğada ve dengeli yaşamda saklı.”

EN ÇOK KULLANILAN VİTAMİNLER 

Pazar araştırmalarına göre dünyada en fazla tercih edilenler:

• Vitamin C (bağışıklık, soğuk algınlığı)
• Vitamin D (kemik sağlığı, güneş yetersizliği)
• B kompleksi (enerji ve sinir sistemi)
• Vitamin A ve E (cilt ve antioksidan etkisi iddiasıyla)

SAĞLIKLI HAYATIN GERÇEK FORMÜLÜ 

Uzmanlara göre uzun ve kaliteli hayat;

• Düzenli uyku,
• Haftada en az üç gün 30 dakikalık tempolu yürüyüş,
• Akdeniz tipi beslenme,
• Stresten uzak durma,
• Yeterli su tüketimi ve
• Sosyal bağların korunması ile mümkün.

Ancak, longevity (uzun yaşam) adı altında satılan pahalı ürünlerin, bu basit alışkanlıkların yerini tutmadığı vurgulanıyor.