Otomotiv sektöründe 'nadir' alarm! Çip krizinden daha yıkıcı olabilir 

ALİ ÇELİK - Küresel otomotiv sektörü, COVID-19 ve sonrası yaşanan tedarik ve çip krizinin etkilerini yeni yeni üzerinden atarken, şimdi de “nadir toprak elementleri” kaynaklı yeni bir darboğazla karşı karşıya kaldı. Elektrikli ve hibrit araçlara geçiş sürecinin anahtarı olan bu kritik elementlerin kontrolü, neredeyse tamamen Çin’in elinde bulunuyor. Uzmanlar, bu durumun hem jeopolitik hem de stratejik düzeyde yeni bir kriz dinamiği oluşturabileceği konusunda uyarıyor. 

Neodim, praseodim, lityum ve kobalt gibi elementler, elektrikli motorlar ve bataryalar gibi hayati bileşenlerde kullanılıyor. Çin, bu elementlerin çıkarılması ve özellikle rafine edilmesi konusunda tartışmasız lider konumda. Küresel rafinasyon kapasitesinin yaklaşık %85’ini elinde tutan Pekin yönetimi, geçmişte Japonya’ya uyguladığı ihracat kısıtlamalarıyla bu kaynakları dış politika aracı olarak kullanabileceğini de göstermiş durumda. Bu durum da Batılı otomotiv üreticileri için ciddi bir stratejik tehdit anlamına geliyor. Sorun sadece ham maddeye erişimle sınırlı değil. Nadir toprak elementlerinin işlenmesi yüksek enerji gerektiren, çevresel etkileri ağır ve maliyeti yüksek bir süreç. Çin dışındaki ülkelerde sıkı çevre yasaları, yeni rafineri projelerini yavaşlatıp, maliyetlerini artırırken Batı’nın alternatif tedarik zincirleri kurma çabalarını da giderek zorlaşıyor. 

ÇÖZÜM GERİ DÖNÜŞÜM MÜ? 

Bu riskler karşısında otomotiv devleri de çözüm arayışına girmiş durumda. Tesla ve BMW gibi firmalar mıknatıssız motor teknolojilerine yönelirken, Volkswagen Grubu Kanada ve Avustralya’dan doğrudan tedarik anlaşmaları yaptığını açıkladı. ABD’li üreticiler ise ülke içinde lityum ve nadir element işleme tesislerine yatırım yaparak yerli üretimi destek veriyor. Ayrıca, kullanılmış batarya ve motor parçalarından nadir elementlerin geri kazanımı için geri dönüşüm teknolojileri de sektör için bir çıkış kapısı olarak gösteriliyor. 

ABD ve Avrupa Birliği, özellikle çip teknolojisi, batarya sistemleri ve elektrikli araçlar gibi stratejik alanlarda Çin’le rekabeti kızıştıran ve Çin’in etkisini sınırlamayı amaçlayan politikalar uyguluyor. Sektör uzmanlarına göre nadir element kısıtlamaları konusunda Pekin yönetimini tetikleyen en önemli unsur da bu…