İşinizi robota devretmeye hazır mısınız?

OSMAN SAĞIRLI

2030 yılına kadar birçok iş dalı yapay zekânın verilerinden faydalanan robotların kontrolüne geçecek. Milyonlarca insan işini kaptırmamak için ya robotların çalıştığı sektörlerden ayrılacak ya da onlarla birlikte çalışabileceği iş alanlarına yönelecek. Önümüzdeki üç yıl içinde kendi kendine giden arabaların yasal olarak yollarda şoförsüz seyahat etmeleri bekleniyor. Beş yılda, ticari taksi şoförleri yok olabilir. 2034 yılına kadar, bir masaüstü bilgisayarın insan beyninin kapasitesine sahip olması hedefleniyor. 10 yıl içinde fast food işçilerinin kaybolması gündemde. Zira birçok ülkede hamburger robotlar tarafından yapılıp servis ediliyor.
Servis, hastalık, sigorta, sosyal yardım derdi olmayan sözleşme dönemi daha fazla veren bir başka işletmeye giderek patronu zor durumda bırakmayan üstelik haftada 100 saat çalışan robotlar önümüzdeki yıllarda insanlık için hem kolaylık hem de yoğun işsizlik anlamına geliyor.
Şu ana kadar ABD’deki işlerin yüzde 6’sını robotlar devraldı bile. 2018 yılında işini kaybedenlere yönelik ankete katılanların yüzde 82’sinin robotlar ve otomasyon sistemleri sebebiyle işten çıkarıldığını dile getirdi.

ELDEN GİDEN MESLEKLER

Haber Spikeri- TV’lerde haberleri sunan spikerler kamera karşısına geçmeye başladı. Tartışılan tek şey insan sıcaklığı ve duygu olmadığı.

Tur Rehberi- Japonya’nın Ulusal Gelişen Bilim ve Yenilik Müzesi’nde, insan benzeri androidler, sergi rehberleri gibi hareket ediyor. Kodomoroid adlı bir robot, ziyaretçilere sergilerle ilgili yeni hikâyeler hakkında bilgi verirken, bilimci iletişimci robot Otonaroid ziyaretçilerle sohbet edebilir ve bilimle ilgili sorulara cevap verebilir.

Banka Memuru- ATM’ler, banka memurlarının sayısını büyük ölçüde azaltmıştır. Bir dahaki sefere bir bankaya yürüdüğünüzde - şimdi birçok insan için nadir bir olay - bankonun arkasında gördüğünüz çalışanların sayısını fark edin. Çoğu şubede aynı anda çalışan ortalama beş ila yedi çalışan bulunmaktadır. Yirmi yıl önce, küçük bir dalın bile bundan daha fazla insanı vardı.

Fabrika İşçisi- Robotlar montaj hattında yeni bir şey değil. Üretim, robotik ve otomasyonu benimseyen ilk sektörlerden biriydi. Üretim sektörünün en çok etkilenmiş olması şaşırtıcı değil.

Stok ve Depo İşçisi- Robotik otomasyonun en iyi örneği Amazon’un depo ağı. Amazon, hâlâ 200 binden fazla çalışanı istihdam ediyor, ancak depolarının çoğunda asıl iş, farklı tipteki robotlar tarafından gerçekleştiriliyor. Amazon’un insani depo çalışanlarının tamamını henüz değiştirmemiş olsalar bile, bu robotlar nakliye için siparişlerin sıralanmasına, istiflenmesine ve paketlenmesine yardımcı olur. Amazon, süreci daha da otomatikleştirmeyi ve depolarını daha verimli hâle getirmeyi planlıyor. Sonuç? Daha fazla insan işi kaybetti.

Telemarketler- Akşam yemeğine oturmak üzere olduğumuz sinir bozucu çağrıların büyük çoğunluğunun aslında robotlar olduğunu farkettiniz mi? Bu günlerde, hatta size bir şeyler satmaya çalışan canlı bir insanı bulmak çok yaygın değil.

RİSKLİ İŞLER

Kasiyer- Bakkallarda ve diğer perakendecilerdeki oto-kasalar yıllardır kullanılıyor ve mağazalardaki müşteriler çoğu defa bu otomatları kullanırken bir çalışandan destek almak durumunda. İnsan kasiyerler henüz tam olarak değiştirilmedi, ancak gittikçe daha fazla sayıda insan, otomat kasiyerlerle tanışıyor. bu da insan kasiyerleri için iyi bir haber değil.

Yemek Hizmetleri İşçisi- Barmenlerden aşçılara, yemek hizmetlerinde her iş, otomasyon için uygun. Fast food şirketleri, şirket içi gıda üretimi ve teslimatını otomatikleştirme peşinde. Restoranların birçoğuna otomatik sipariş kioskları yüklendi bile. McDonald’s bu hamlenin çalışanların yerine geçmediğini söylese de, Big Mac’ler ATM’den satışa sunuldu.

Finans Uzmanı, Kâtip, Kredi Görevlisi, Sigorta Temsilcisi, Muhasebeci- Cevaplanacak sorularınız, verilecek formüle dayalı kararlar veya doldurulacak formlarınız olduğunda, otomasyon kaçınılmaz. Tabii ki, bu mesleklerde gerçekleştirilen görevlerin tümü otomatikleştirilemez; Yapay zekâ sistemleri ilerledikçe, bu meslekler üzerindeki etki daha da artacaktır.

Sürücü, Kargo Görevlisi, Posta Çalışanı- Şoförlerin hepsi işlerini kendi kendini süren araçlara karşı kaybetme tehlikesiyle başbaşa. Otomatik posta ve paket ayırmada otomasyon zaten uygulanıyor. Sürücüsüz araçlar test aşamasında. Eğer teslimat aracı kendi kendine gidebilecek duruma gelirse, kargoyu da teslim etmesi hiç uçuk bir fikir değil.

Güvenlik Görevlisi- ABD’de birçok yerde, robotik güvenlikçiler veya nöbetçiler devriye gezerken görülebilir. Güvenlik masasında oturan Robocop gibi bir şey hayal ediyorsanız, unutun Sizi kapıda karşılayan robotlarda termal görüntüleme sensörlerinden ses ve yüz tanımaya kadar her şey var.

Asker- ABD ordusunun, robotlar, yapay zekâ sistemleri silahlar, savaş uçak ve gemileri otomatikleştirmek için çalıştığı biliniyor. Kısmen başarılı oldular. Bazı akıllı silahları, füzeleri ve drone’ları piyasaya sürdüler. Uzmanların çoğu, bu otomatik silahların savaş alanında askerin
yerine geçmeyeceğini düşünüyor.

Gazeteci- İnterneti düzenli olarak haberler için tarıyorsanız, büyük ihtimalle yapay zekâ yazılımları tarafından yazılmış makaleleri okudunuz. Yapay zekânın hâlâ uzun bir yolu var, ancak veritabanlarını araştırmak, bilgi bulmak ve okunabilir bir hikâyeye har-manlamak çok uzak değil.

Kütüphaneci- Singapur Bilim, Teknoloji ve Araştırma Ajansındaki araştırmacılar, lazer taraması yapan ve hangi kitapların eksik veya yanlış yerleştirildiğini söyleyebilecekleri robotik bir kütüphaneci geliştirdiler. Rafları düzenlemek bir kütüphaneci için eziyet. Robotlar ise bu iş için biçilmiş kaftan.

ŞİMDİLİK BU MESLEKLER İÇİN TEHLİKE YOK

Sosyal hizmet uzmanı, terapist. Bu tür bir çalışma, hasta ile uygulayıcı arasındaki ilişkileri geliştirmek için bire bir insan etkileşimi gerektirir. Robotlar ve AI yazılımı, bu tür bir iş için gerekli hizmetleri sağlamaya yaklaşamaz. En azından öngörülebilir bir gelecekte.

Doktor, Diş Hekimi- IBM’in yapay zekâ süper bilgisayarı olan Watson, Kuzey Carolina Üniversitesi Tıp Fakültesinde teste alındı. Yüzlerce kanser hastasından gelen veriler analiz ve tanı için girildi. Vakaların %99’unda Watson, insan doktorların yaptığı tedaviyi tavsiye etti. Etkileyici olmasına rağmen, tıp mesleğindeki kişilerin yerini almaktan hâlâ çok uzak. Günümüzde robotik ve yazılım, sağlık çalışanlarının yerini almak yerine çoğunlukla yardım etmek için geliştiriliyor.

Pilot- Bir pilotun işinin otomasyondan güvenli olup olmadığı sorusu aldatıcıdır. Ordu yıllardır insansız uçaklar kullansa da, yolcu uçaklarında benzer bir teknolojinin kullanılması güvenlik sorunlarına yol açabilir. Kendi kendini süren otomobillerde problemler tam anlamıyla çözülmeden herhangi bir hava yolu şirketinin kapsamlı testlerden önce insansız uçakların yolcu taşımasına izin vermesi mümkün değil. Ancak, küresel dağıtım şirketleri kargo uçaklarını uçurmak için özerk drone teknolojisini kullanmayı düşünüyor. Şimdilik bir hava yolu pilotunun işi güvenli. Ancak, bir kargo uçağı pilotu işi için aynısı söylenemez.

Polis Memuru - Daha önce bahsedilen güvenlik görevlileri göz önüne alındığında, bir polis memurunun işinin de otomasyon tarafından tehdit edileceği mantıklı geliyor. Öyle değil. Bir memurun günlük görevleri, yapay zekânın kopyalayamadığı yoğun karar verme ve kişiler arası becerileri gerektirir. Son derece gelişmiş yapay zekâ sistemleri robotlara yükleninceye kadar, polis memurlarının işlerini sürdürmesi muhtemel.

Öğretmen - Bir çocuğun yetiştirilmesi ya da insanların gelişimini yönetme yeteneği yapay olarak yapılabilecek bir şey değil. Kişiler arası ilişkiler, insan deneyimi, becerileri keşfetme uzmanlık gerektirdiği için ileri teknolojinin bile taklit etmesi en zor görevlerden biri gibi görünüyor. Öğrencilerin ödevlerini yapma, yazısını taklit etme dışında robotların eğitimde yer alması söz konusu değil. Zaten bu alanda elle tutulur bir çalışma yok.

Robotik Mühendisi - Teknolojik gelişmelerden, bu teknolojinin tasarımcılarından ve mühendislerinden daha çok güvende olan yok.

Yazılım Mühendisi - Yapay zekâ alanında çalışan mühendislerin oluşturmaya çalıştığı sistem yıllarca rağbet görecek. Şimdilik yazılım mühendisleri ve bilgisayar teknolojileri alanında çalışanların güvende olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak özerk sunucular ve kendi kendini programlayan bilgisayarlar hâlâ gelişme aşamasında. Dolayısıyla birçok bilgisayar uzmanının iş kayıplarını hissetmesi fazla zaman almayacak.

Din Adamı - Otomasyonun ya da robotların işinden etme riski olan tek meslek bu olsa gerek. Vaaz veren, namaz kıldıran ya da cenaze hizmeti veren bir robot hayal etmek mümkün görünmüyor. (Batı teknolojide bu kadar ilerlemişken kilise çanı hâlen elle çalınır. İslam dünyasında ise vakit şartı gözardı edilerek merkezî sistemle ezan, otel odasından Kâbe imamına ya da Endonezya’daki gibi görüntüsü monitöre yansıtılan imama uyan cemaat gibi ilginç uygulamalar göze çarpıyor. Yapay zekâ değil ama taşıma zekâ olduğu açık. Ben uymam diyorsanız şimdilik sıkıntı görünmüyor. )