İsviçre’de F-35 fiyaskosu: Masraf oyunu ifşa oldu, “Kandırıldık” dediler!
İsviçre’nin F-35 alımında skandal patladı. Başta “ucuz sabit fiyat” vaadiyle imzalanan anlaşmanın aslında gizli masraflarla dolu olduğu ortaya çıktı. Uçak başına milyar dolarlık ek fatura gündeme gelirken, ülkede “kandırıldık” tartışması alevlendi.
İsviçre'de ABD yapımı F-35 savaş uçaklarının satın alım sürecinde yaşanan fiyat artışı krizi kamuoyunun gündeminde. 2022'de 36 adet F-35A uçağı için imzalanan 7.4 milyar dolarlık anlaşmanın ardından, ABD yönetimi artan enerji ve hammadde maliyetleri ile enflasyonu gerekçe göstererek ek ödeme talebinde bulundu.
İsviçre Savunma Bakanlığı ise 19 Eylül 2022'de imzalanan sözleşmede "sabit bir fiyat" belirlendiğini vurgulayarak yaklaşık 1.7 milyar dolarlık ek maliyeti kabul etmediğini açıkladı. Bakanlık, diplomatik görüşmelerin sürdüğünü ve uzlaşma sağlanamazsa alımın iptal edilebileceğini belirtti.
Savunma tedarik ajansı Armasuisse Başkanı Urs Loher, "Sözleşme sözleşmedir. F-35A savaş uçağı tedarikiyle birlikte, net bir sabit fiyata rağmen aniden farklı bir gerçeklikle karşı karşıya kaldık." dedi.
LE TEMPS GAZETESİNDEN DİKKAT ÇEKEN KARİKATÜR
İsviçre'nin saygın gazetesi Le Temps, tartışmalara atıfta bulunan bir karikatür yayımladı. Karikatürde ABD’li bir satıcı, şaşkın bir İsviçreli subaya dönerek "Siz bu aksesuarları istediğinizi söylemediniz..." yazıldı.
Karikatürde ayrıca F-35 parçalarının altında "200 milyon dolar ek ücret", "300 milyon dolar opsiyonel" yazan etiketler yer alıyor. Çizim, İsviçre kamuoyunun "sabit fiyat" vaadiyle kandırıldığını mizahi bir dille eleştirerek ülkedeki rahatsızlığı yansıttı.
RAFALE SEÇENEĞİ VE İHALE SÜRECİ NASILDI?
F-35 alımı öncesinde Fransız yapımı Rafale jetleri de ihale seçenekleri arasında yer alıyordu. Ancak F-35 lehine yürütülen yoğun lobicilik faaliyetleri sonucunda İsviçre, toplam 36 uçak için sipariş verdi.
Parlamentoda muhalifler, seçim kriterlerinin yalnızca Amerikan uçaklarına uygun olacak şekilde tasarlandığını ve Rafale'nin elenmesinin bu şekilde sağlandığını iddia etti. Milletvekili Pierre-Alain Fridez, ihalenin şeffaflık kurallarını ihlal ettiğini savunarak durumu "ulusal düzeyde gerçek bir skandal" olarak nitelendirdi.
İSVİÇRELİ PARLAMENTERLERDEN SERT TEPKİ
ABD'nin fiyat artışı talebi, İsviçre siyasetinde farklı partilerden tepkilerle karşılaştı. Sosyal Demokrat Parti üyesi Fabian Molina, BlueSky platformunda "F-35 anlaşmasının onaylanması için yalan ve aldatmaca kullanıldı" paylaşımında bulundu.
Yeşil Liberal Parti milletvekili Corina Gredig ise Federal Konsey'in ABD'ye "boyun eğmemesi" gerektiğini vurguladı. İsviçre Halk Partisi de fiyat artışı talebini "maliyet fiyaskosu" ve "utanç verici" olarak değerlendirdi.
İSVİÇRE KAMUOYU F-35 ALIMINA KARŞI
Nisan ayında Leewas tarafından yapılan bir ankette 35.000'den fazla katılımcının üçte ikisinin F-35 alımına karşı olduğu ortaya kondu. Ayrıca "Stop the F-35 Alliance" inisiyatifi tarafından başlatılan imza kampanyasında 42.500'den fazla imza toplandı.
2022'de alımın referanduma götürülmesi için 100.000'den fazla imza toplanmıştı ancak Savunma Bakanlığı, ABD sözleşmesinin son teslim tarihine yetişmeyeceği gerekçesiyle bu süreci durdurdu.
DİPLOMATİK GÖRÜŞMELER SÜRÜYOR
İsviçre Savunma Bakanlığı, ABD tarafının fiyat artışı talebine karşı diplomatik görüşmelerin sürdüğünü belirtti. Taraflar arasında henüz bir uzlaşma sağlanamazken, ABD yönetimi artan enerji, hammadde maliyetleri ve enflasyonu gerekçe gösteriyor. İsviçre hükümeti ise sözleşmede "sabit fiyat" garantisinin yer aldığını savunuyor.
'da Takip Edin!
