Ukrayna ve ABD'nin barış planı masada: Zelenskiy'den kritik silahsızlandırılmış bölge teklifi

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Rusya ile süren savaşı sona erdirme çabalarının bir parçası olarak ABD'li yetkililerle Florida’da gerçekleştirdiği görüşmelerin ardından, ülkenin doğusunda silahsızlandırılmış bir bölge oluşturulmasını teklif etti.

Ukrayna ve ABD’nin, çatışmayı durdurmayı amaçlayan 20 maddelik barış planının büyük bir çoğunluğunda uzlaşmaya vardığını belirten Zelenskiy, yine de Ukrayna'nın doğu topraklarının geleceği ve Rus işgali altındaki Avrupa'nın en büyük tesisi olan Zaporizhzhia Nükleer Enerji Santrali (ZNPP) konularında büyük anlaşmazlıkların devam ettiğini bildirdi.

Ukrayna'nın pozisyonunu yansıtan taslak plan, Rus müzakerecilere sunuldu ve Moskova'dan cevap bekleniyor. Zelenskiy, çerçevenin, tartışmalı bölgeleri istikrara kavuşturmak için tasarlanmış ekonomik düzenlemeler ile güvenlik garantilerini dengelemeyi amaçladığını söyledi.

DONBAS’TA ASKERDEN ARINMIŞ BÖLGE VEYA SERBEST EKONOMİK BÖLGE

Görüşmelerin merkezinde, Donetsk ve Luhansk bölgelerini kapsayan Ukrayna'nın doğu sanayi bölgesi Donbas'ın kaderi yer alıyor. Vladimir Putin'in güçleri şu anda Luhansk'ın çoğunu ve Donetsk'in yaklaşık yüzde 70'ini kontrol ediyor ve Kremlin, Kiev'in reddettiği bir pozisyonla, Ukrayna'nın ele geçirilemeyen toprakları devretmeye devam etmesini talep ediyor.

Zelenskiy, bu konuyu müzakerelerin "en zor noktası" olarak nitelendirdi ve nihayetinde ulusal liderler düzeyinde ele alınması gerekeceğini belirtti. Ukrayna lideri, Rusya'nın Donetsk bölgesinden ayrılmalarını istediğini, Amerikalıların ise her iki tarafın da görüşlerini sağlayabilecek bir format bulmaya çalıştığını ifade etti.

Tartışılan tekliflere göre, doğu cephe hattının bazı kısımları, güvenliği sağlamak üzere konuşlandırılacak uluslararası güçlerle birlikte ya silahsızlandırılmış bölgelere ya da serbest ekonomik bölgelere dönüştürülebilir. Ancak Zelenskiy, Ukrayna'nın bu tür düzenlemeleri yalnızca ülke çapında bir referandumla onaylanması durumunda kabul edeceğini vurguladı. Kiev, bölgeye Rus birliklerinin veya gizli birimlerin yeniden girmesini engellemek için silahsızlandırılmış herhangi bir alanın uluslararası bir güç tarafından denetlenmesini talep ediyor.

NÜKLEER SANTRAL YÖNETİMİNDE ANLAŞMAZLIK

Çözülemeyen bir diğer konu ise, Rus işgali altındaki ZNPP'nin yönetimi. ABD, her iki tarafın da eşit hisseye sahip olduğu Ukrayna ve Rusya'yı içeren bir konsorsiyum önerdi. Ancak Zelenskiy, Kiev'in bunun yerine Amerikalıların kendi paylarının nasıl dağıtılacağını belirleyeceği ABD ile ortak bir girişimi desteklediğini söyledi.

Zelenskiy, taslağın doğu cephesindeki bölgesel düzenlemelerle ilgili 14. Maddesi ile nükleer santrali kapsayan 12. Maddesinin, görüşmelerin bir sonraki aşamasındaki en büyük engeller olacağını ifade etti.

HALKIN KARARI BELİRLEYİCİ OLACAK

Plan ayrıca Rus güçlerinin Ukrayna'nın Dnipropetrovsk, Mykolaiv, Sumy ve Kharkiv bölgelerinden çekilmesini ve uyumu denetlemek için temas hattı boyunca uluslararası güçlerin konuşlandırılmasını talep ediyor. Ukrayna, ZNPP'ye bağlı işgal altındaki Enerhodar şehrinin de silahsızlandırılmış serbest ekonomik bölgeye dönüştürülmesini önerdi.

Zelenskiy, nihai kararın Ukrayna halkına ait olacağını belirterek, "Halk seçebilir, bu son bize uygun ya da değil" dedi.

Bu hafta yetkililerin görüşmelerde "sağlam" ilerleme kaydettiğini söylese de, Rusya, Kiev ve ülkenin diğer birçok bölgesine yönelik saldırılarına devam ederek can kaybına ve yaralanmalara neden oldu. ABD istihbaratı, barış görüşmelerine rağmen Putin'in hâlâ tüm Ukrayna'yı ele geçirmeye kararlı olduğu uyarısında bulunmuştu.