Türkiye kritik maden diyarı! 8'i yüksek önemde, 26'si stratejik kategoride

Türkiye Kritik ve Stratejik Madenler Raporu’na göre kritik madenler listesinde 37 maden bulunuyor. Bunların 8’i yüksek öneme sahip kritik madenler arasında sayılırken, savunma sanayii için vazgeçilmez görülen 26 maden stratejik kategoride değerlendirildi.

Kaydet

CEMAL EMRE KURT - Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Türkiye’nin kritik ve stratejik madenlerini kapsamlı bir çalışmayla ortaya koydu. Bakanlık tarafından hazırlanan 2025 yılı Türkiye Kritik ve Stratejik Madenler Raporu, hem sanayi hem de savunma açısından Türkiye’nin gelecekteki yol haritasını belirleyecek nitelikte. Kritik madenler listesinde 37 maden bulunuyor.

Bunların 8’i yüksek öneme sahip kritik madenler arasında sayılırken, savunma sanayii için vazgeçilmez görülen 26 maden stratejik kategoride değerlendirildi.

Türkiye kritik maden diyarı! 8'i yüksek önemde, 26'si stratejik kategoride - 1. Resim

8 MADEN YÜKSEK ÖNEMDE

Raporun en dikkat çekici bölümü, yüksek öneme sahip kritik madenler listesi oldu. Buna göre lityum, gümüş, bakır, demir, alüminyum, çinko, titanyum ve manganez Türkiye için en yüksek kritiklik puanına sahip madenler olarak belirlendi. Bu madenler özellikle elektrikli araç bataryaları, yenilenebilir enerji teknolojileri, savunma sanayii ve elektronik cihaz üretimi gibi alanlarda stratejik rol oynuyor.

STRATEJİK MADENLER

Stratejik madenler listesinde kobalt, nikel, uranyum, krom, titanyum, molibden, vanadyum, tungsten ve nadir toprak elementleri öne çıkıyor. Rapor, bu madenlerin türbin motorları, süper alaşımlar, lazer teknolojileri ve askeri uygulamalarda vazgeçilmez olduğuna dikkat çekiyor. Bakanlık, bazı stratejik madenlerin yalnızca birkaç ülke tarafından üretilebildiğini vurgulayarak arz güvenliği riskine işaret etti. Bu nedenle özellikle nadir toprak elementleri ve niyobyum gibi madenler için acil stok planlaması yapılması gerektiği belirtildi.

YEŞİL DÖNÜŞÜMÜN ANAHTARI

Raporda, kritik madenlerin yalnızca savunma değil, aynı zamanda yeşil enerji dönüşümü ve ileri teknoloji üretimi için de kilit rol aldığı kaydedildi. Lityum batarya üretiminde, nadir toprak elementleri rüzgâr türbinleri ve elektronik sanayinde, alüminyum ise hafif alaşım malzemelerde öne çıkıyor.

REZERVLER VE ÖNE ÇIKAN SAHALAR

Türkiye’de bakır rezervi yaklaşık 2,5 milyon ton. Rezervlerde Artvin Murgul, Rize Çayeli, Elâzığ Ergan ve Kastamonu Küre sahaları öne çıkıyor. Çinko rezervi 2,3 milyon ton düzeyinde; Balıkesir Balya, Rize ve Sürmene başlıca üretim merkezleri. Demir yatakları Sivas, Malatya ve Kayseri çevresinde, toplam rezerv 82,5 milyon ton. Konya Seydişehir ve Antalya Akseki’de yoğun olan boksit (alüminyum hammaddesi) toplam rezerv 422 milyon ton; 63 milyonu işletilebilir durumda.

Manganez rezervi 4,5 milyon ton olup neredeyse tamamı Denizli Tavas-Ulukent’te bulunuyor. Lityum, bor tesislerinde yan ürün olarak elde ediliyor; Eskişehir Kırka’daki pilot tesis yılda 10 ton üretim yapıyor. Gümüş bağımsız yataktan değil, altın ve çinko madenlerinden yan ürün olarak çıkarılıyor. Kobalt, Türkiye’de nikel lateritlerin yan ürünü; Manisa Gördes’te 77 bin ton kobalt bulunurken, Yozgat Sorgun’da 9 bin ton uranyum rezervi yer alıyor fakat üretim yok, yakıt tamamen ithal ediliyor. Eskişehir-Beylikova’daki nadir toprak sahası yaklaşık 52 milyon ton cevher ile Türkiye’yi öne çıkarıyor. Kromda Türkiye güçlü: 2023 üretimi 8,1 milyon ton, Elâzığ, Muğla ve Hatay’da sahalar bulunuyor.

Yaklaşık 52 milyon ton cevher kapasiteli Eskişehir-Beylikova nadir toprak sahası, pilot tesislerde yılda 1.200 ton işleme kapasitesine ulaştı.

BATIKAN ALTAŞ