Türkiye'nin en eski sokağı mı? 10 bin yıllık höyükte şehirciliğin ilk adımları

Karaman'a bağlı Alaçatı köyünde bulunan ve Çatalhöyük’ten yaklaşık 800 yıl daha eskiye tarihlenen Canhasan 3 Höyüğü’nde kazı çalışmaları devam ediyor. 

Beşinci sezon kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘Geleceğe Miras Projesi’ kapsamında sürdürülüyor.

"ORTA ANADOLU'DA İLK DEFA SOKAK KONSEPTİYLE KARŞILAŞTIK"

Ankara Üniversitesi'nden Doç. Dr. Adnan Baysal başkanlığındaki kazılarda evler arasında bir metre genişliğinde geçitlerin ortaya çıkması, Anadolu’da erken şehircilik anlayışının ilk örneklerinden biri olarak değerlendiriliyor.

Kazılar hakkında bilgi veren Baysal şunları söyledi:

"Çalışmalarımız 20 yıllık bir süreç için planlandı. Her yıl yeniden yaptığımız başvurularla Bakanlığımızın izniyle bu çalışmalarımızı sürdürüyoruz.

2000 yılında ilk olarak yüzey sıyırması yaptık ve sonrasında kazılara başladık. İlk karşılaştığımız şey evlerin duvarları ve planlarıydı.

Bu bizim için çok heyecan verici bir durumdu. Bu heyecanı daha da artıran başka keşiflerimiz oldu. Bunlardan biri de hemen arkamızda görülen bir sokak konsepti.

Belki de bunu, en erken şehircilik planlamasının başlangıcı olarak düşünmek gerekir. Anadolu’da Neolitik dönemde birçok yerleşmede benzer sokak konseptleri olsa da, Orta Anadolu’da ilk defa karşımıza çıkıyor."

"SOKAK KONSEPTİNİN ERKEN BİR ÖRNEĞİ"

Çatalhöyük’ten yaklaşık 750-800 yıl öncesine tarihlenen bir yerleşmenin üzerindeyiz. İnsanlar başka yerleşim yerlerinde evlerini sürekli olarak bitişik yapmışlar ancak burada ilk defa evler arasında bir metreye varan boşluklar görüyoruz.

Bu boşluklar bir alandan diğerine geçişi sağlıyor; yani sokak diyebileceğimiz bir oluşum ortaya çıkıyor. Evler arasındaki bu dar geçitler, insanların yerleşim içinde mekândan mekâna ulaşımını sağlamış. Bu da modern şehirlerde düşündüğümüz sokak konseptinin erken bir örneği olarak değerlendirilebilir.

Burada yürüttüğümüz çalışmalar, şehircilik anlayışının ilk adımlarından biri olarak karşımıza çıkıyor. 

"10 BİN YILLIK BİR GEÇMİŞE UZANIYOR"

Şu anda Canhasan 3 Höyüğü’nde yürüttüğümüz çalışmalarda, 1960’lı yıllardan kalma karbon örnekleri var. Yeni örneklerle bu tarihleme konusunu netleştirmek için çalışmalarımız devam ediyor.

Elde edilen bilgilere göre burası M.Ö. 7 bin 750’ye kadar tarihleniyor; yani günümüzden yaklaşık 9 bin 750 yıl öncesine, yuvarlatırsak yaklaşık 10 bin yıllık bir geçmişe uzanıyor.

Canhasan Höyükleri, Karaman için önemli bir yerleşim. Turizm açısından büyük katkılar sağlayacağını düşünüyoruz. İleride yapılmasını planladığımız karşılama merkezi ve kazı evimizle hem çalışmalarımız kolaylaşacak hem de Karaman’ın turizmine büyük bir katkısı olacağını düşünüyoruz. Umarım bu projeyi yakın zamanda hızlı bir şekilde gerçekleştirebiliriz"