Hoca’nın yadigârları bilime ışık tutacak

MURAT ÖZTEKİN

Kitaba adanan ömürlerin, hayat serüvenleri zorlu oluyor bu topraklarda... İslam bilim tarihini, ortaya çıkardığı eserlerle, bütün dünyaya tanıtan Prof. Dr. Fuat Sezgin’in hayat hikâyesi de farklı değildi... 1960 ihtilalinde askerlerin hışmına uğrayıp üniversiteden ihraç edilen Sezgin, gittiği Almanya’da hem eserler verdi hem de durmadan kitap topladı. Bazen bir tane kitabı bulmak için uzak ülkelere seyahat etti, bazen aylarca eser peşinde koştu.
1982 yılında Almanya’da Arap-İslam Bilimler Tarihi Enstitüsünü kuran Türk bilim adamı, topladığı ve yazdığı eserlerle İslam’ın bilimle çatışmadığını, bilakis teşvik ettiğini haykırdı dünyaya.
Yıllar geçti Fuat Sezgin, kendisine yapılanları unutup ömrünün son yıllarında kitaplarını Türkiye’ye getirme kararı aldı. Ancak bu defa Alman makamlarının gazabına uğradı; şahsına ait olan kitapların Türkiye’ye getirilmesine izin çıkmadı. Eserlerin az bir kısmı Türkiye’ye taşınsa da hadise Alman mahkemelerine intikal etti. Ve Fuat Sezgin Hoca, ömrünü vererek topladığı eserlerin hepsinin Türkiye’ye taşındığını görmeden 94 yaşında vefat etti...
“Kitap Davası” Almanya’da sürerken vefatının birinci senesinde Sezgin’in ruhunu şad edecek bir kütüphane açıldı. Kültür Bakanlığınca Gülhane Parkı içerisinde “Prof. Dr. Fuat Sezgin ve Dr. Ursula Sezgin Bilimler Tarihi Kütüphanesi” adıyla kurulan kütüphane, Sezgin’in Almanya’dan getirilebilen 18 bin kitabının yanı sıra bizzat kendisi tarafından seçilerek satın alınan 27 bin eseri ilim meraklılarıyla buluşturuyor. 

YEMEDEN İÇMEDEN KİTAP TOPLADI
Sorularımızı cevaplayan Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı Mütevelli Başkanı (İBTAV) Mecit Çetinkaya, Sezgin’in Almanya’daki 50 bin adet eserinden sadece 18 binin Türkiye’ye getirebildiğini söylüyor. Çetinkaya, Prof. Dr. Sezgin’in kitap toplama aşkını şöyle anlatıyor: Bu kütüphanenin açılmasında büyük emekler yatıyor. Fuat Hoca 60 senedir bütün birikimlerini ve imkânlarını kitap toplamaya adamıştı. Hoca’mız cimri bir insan değildi ama tutumluydu. Bir defasında kendisiyle birlikte yemek yerken cüzdanını çıkarmıştı, herhâlde 60 yıllıktı. O kendisine bir şey almıyor, kitaplar için her şeyini feda ediyordu. Hoca’mız kitap edinmek için çok seyahate çıkardı. Bir eser için Yemen’e, Kahire’ye özel uçak tutup gittiği olurdu. Mesela bir defasında Hindistan’a bir ay boyunca eser peşinde koşmuştu. Midesi hassas olduğu için bir ay boyunca yemek üzere çikolata doldurmuştu valizlerine.”
Prof. Dr. Fuat Sezgin ve Dr. Ursula Sezgin Bilimler Tarihi Kütüphanesinin yeni Fuat Sezginlerin yetişmesine imkân tanıyacağını ifade eden Çetinkaya “Bu kütüphane, sadece İslam bilim tarihinde değil dünya bilim tarihine dair çalışmalar yapan akademisyenlere yol gösterecektir. Bu kütüphanenin bir benzer yok. Eserlerin ekserisi Arapça ama Latince gibi Batı dillerinde de kitaplar mevcut” diyor.

ALMANLAR KİTAPLARI HİÇ VERMEYEBİLİR
İBTAV Başkanı Mecit Çetinkaya, Prof. Dr. Fuat Sezgin’in Alman makamları tarafından Türkiye’ye getirilmesine izin verilmeyen kitapları hakkında da bilgi verdi. Bu meselenin sağlığında Prof. Dr. Fuat Sezgin’i çok üzdüğünü söyleyen Çetinkaya “Fuat Sezgin, Alman makamlarına çok güvenirdi ama ona çok büyük bir haksızlık yapıldı. Hoca’yı kendi kitaplarını kaçırıyormuş pozisyonuna düşürdüler. Hadise Alman mahkemelerine taşıdı. Bizden bulunan kitapların Fuat Sezgin’e ait olduğunun ispatı istendi. Biz de gerekeni yaptık. Şu an Alman makamlarında görülen mahkeme devam ediyor. Kitapların Türkiye’ye gelme ihtimali bence yüzde elli. Çünkü Fuat Hoca’nın eserleri o kadar kıymetli ki, Almanlar vermemek için her yolu deneyeceklerdir. Ama biz de mücadeleye devam edeceğiz. Şuan Sezgin’in Almanya’da yaşayan eşi Ursula Hanım ve kızı Hilâl Hanım da kitapların Türkiye’ye gelmesi için çabalıyor” diyor.

KIYMETLİ EL YAZMASI ESERLER VAR
Prof. Dr. Fuat Sezgin ve Dr. Ursula Sezgin Bilimler Tarihi Kütüphanesi matbu eserlerin yanı sıra bir birinden kıymetli el yazması kitapları da barındırıyor. Kütüphanede dünyanın değişik yerlerinden toplanan 79 adet el yazması eserler arasında fıkıh ilmi kitaplarının yanı sıra tarih, coğrafya, edebiyat ve astronomiye dair kitaplar da var. Kütüphanenin en eski el yazmaları arasında Ebu Ubeyde ibnu’l-Musenna’ya ait “Cerir ve’l-Ferezdak” adlı yaklaşık 800 yıllık edebiyat eseri bulunuyor. Kütüphane 23 adet de nadir eser statüsünde matbu eser barındırıyor.