En çok çocuklar yanıyor

ZİYNETİ KOCABIYIK

Yanık yaralanmaları diğer pek çok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de önemli bir problem. Bu konuda kesin rakamlar olmamakla birlikte yılda yaklaşık 100 bin civarında yanık vakasının geliştiği düşünülüyor. Büyük bir bölümü ayaktan tedavi edilen yanıkların yaklaşık 5’te biri yatarak tedavi ediliyor. İleri derece yanıklar büyük oranda ölümle sonuçlanıyor. Uzun ve zahmetli bir süreç olan yanık tedavisi bu özelliğinden dolayı özel hastanelerin ilgisini çekmediği için yanık tedavisi devlet ve üniversite hastanelerinde sınırlı sayıdaki yataklı ünitelerde veriliyor. 

TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜKLERİNDEN
Hasta kapasitesi, yatak sayısı ve yanık yoğun bakım servisi ile Türkiye’nin önde gelen en büyük yanık merkezlerinden biri olan Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi Yanık Merkezi, yılda 15 binden fazla kişiye hizmet veriyor. Altısı yoğun bakım yatağı olmak üzere 20 yatağı olan merkezde büyük oranda “ağır yanık” vakaları tedavi ediliyor. “Yanık acil”i olan ve 24 saat hizmet veren Yanık Merkezinin Müdürü Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Turan “Avrupa yakasındaki tek yanık merkezi ve Türkiye çapında 20 yatağa ulaşan üç yanık merkezinden biriyiz. Burada ağırlıklı olarak Marmara Bölgesi olmak üzere bütün Türkiye’ye hizmet veriyoruz. Özellikle Balkan ülkelerinden, komşu ülkelerden ve Suriye’den çok fazla yanık hastaları aldık” dedi.

ÖLÜM RİSKİ ARTIYOR
 Vücudun yüzde 50’sinden fazlasının yandığı vakaların ciddi ölüm riski taşıdığını ve ağır yanıklar olarak adlandırıldığını söyleyen Prof. Dr. Turan “Ağır yanıklarda en önemli ölüm sebebi enfeksiyondur. Vücut yeni deri üretene kadar açıkta kalan bölgeden mikroplar girerek hastanın sepsise girmesine sebep olur. Ancak son yıllarda ağır yanıkları da başarılı şekilde tedavi edebilir hâle geldik. Geçtiğimiz yıl merkezimize başvuran hastaların 700’ünü yatırarak tedavi ettik. Yüz elli hasta da yoğun bakımda tedavi edildi. Yanık merkezi olmanın en önemli avantajı olaya anında müdahale edebilecek bütün uzmanlıkları bünyesinde barındırmasıdır. Çünkü yanık vakalarının hayati tehdit yönü sadece doku harabiyeti ile sınırlı değildir” dedi.

YAPAY DERİ BAŞARIYI ARTIRDI
Prof. Dr. Turan, yanıklarda kullanılan yapay derinin enfeksiyon riskini azaltarak ölüm riskini düşürdüğünü belirterek “Yanıklarda deriyi aldığımız zaman vücudun oraya deri yapması en az bir hafta on gün sürüyor. Bu süreçte bakteriler bu bölgeden girerek enfeksiyona sebep oluyor ve hastayı ağır sepsisten kaybediyoruz. Daha önce vücudun başka yerinden alınan deri naklediliyordu. Yapay deri olarak adlandırdığımız, yanıkların üzerine örtülen silikon bir madde ve bunun üzerine sığır kolajeni eklenmesi ile elde ediliyor ve insan derisi gibi davranıyor” dedi.  Prof. Dr. Turan Avrupa’nın birçok ülkesinde ödenmeyen bu tür maddelerin ülkemizde SUT ödeme kapsamında olduğunu da belirtti.

DÜDÜKLÜ TENCERE KULLANMAYI BİLMİYORUZ
Yanık vakaları ağırlıklı olarak sosyoekonomik düzeyi düşük olan toplum kesiminde yaşanıyor. Prof. Dr. Mustafa Turan ülkemizde  en çok çocukların yanığa maruz kaldığını söyleyerek en sık rastlanan yanık sebeplerini şöyle sıraladı:

ELEKTRİKLİ BATTANİYEYE DİKKAT EDİN!
“Yetişkinlerde ev kadınları daha fazla risk altında. Ev kadınları da kaynar su dökülmesi, düdüklü tencere kazaları, merdiven altı üretilen temizlik maddelerinin patlaması sonucu yanıyorlar. Yemek yapan kadın televizyona ya da telefona dalıyor; tencere patlıyor. Buradan hanımlara seslenmek istiyorum: Bu tür temizlik maddelerini bilmediğiniz yerlerden satın almayın. Kullanma talimatını iyi okuyun. Çünkü bunların suyla etkileşime girerek ısınan maddeler olduğu için patlama riski yüksek. Erkekler ise daha çok elektrik çarpması, kimyasal yanıklar ve iş kazaları sonucu bize geliyor. Yaz mevsiminde mangal yakmak için kullanılan kimyasalların patlaması sunucu yanık da çok oluyor. Kış aylarında elektrikli battaniyeler, elektrikli sobalar sonucu yanıklar önemli bir problem. Bu tur ürünlerde ve kablo sisteminde merdiven altı üretimlerden kaçınmak gerek.”

YANIKLARA DİŞ MACUNU VE YOĞURT SÜRMEYİN
Yanıklarda yapılacak ilkyardım hatalarının sonraki tedaviyi ve her türlü yara iyileşmesini zorlaştırdığını söyleyen Prof. Dr. Mustafa Turan “Hastayı rahatlatmak için ilk anda sürülen yoğurt ve diş macunu gibi maddeler enfeksiyon riskini artırır ve yaranın derinleşmesine sebep olur. Yara üzerine hiçbir madde ve ilaç sürülmez.  Temiz bir örtü ile sarılarak en yakın acile ulaştırılır ” diyerek yanıklarda kişinin yanıcı maddeden uzaklaştırılmasından sonra yapılması gereken ilk yardımı şöyle anlattı:
∂ Küçük yanıklarda yanan bölge akan suyun altında 20 dakika tutularak yanma süreci durdurulur.
∂ Sıvı yanıklarında; ıslanan kıyafetler hemen üzerinden çıkarılır.  
∂ Elektrik yanıklarında; akıma kapılan kişiye kesinlikle dokunulmaz. Önce elektrik akımı kesilir ve kişi elektrik kaynağından uzaklaştırılır.
∂ Kimyasal madde yanıklarında; kuru kimyasallar önce fırçalanarak, diğerleri doğrudan suyla, ağrı dinene kadar (bir saate kadar) yıkanır.

TEDAVİ UZUN SÜRÜYOR
Gazetemize İstanbul’un Avrupa Yakası’nın kamudaki tek yanık merkezini gezdiren  Prof. Dr. Mustafa Turan, yanık tedavisinin çok uzun bir süreç olduğunu ve hastaların aylarca kaldığını söyledi.

ZORLA KALDI ŞİMDİ GİTMEK İSTEMİYOR
Kazadan hemen sonra kıyıya ulaştırılan ancak vücudunun yüzde 50’sinden fazlası yandığı için ölüm riski taşıyan Liaskos hiçbir özel hastanenin kabul etmemesi üzerine Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi Yanık Tedavi Merkezine getirildi. Önce ülkesine dönmek ve orada tedavi olmak isteyen Liaskos, doktorların izin vermemesi üzerine Türkiye’de kaldı. Burada bir ay süren yoğun bir tedavi gören Liaskos, şimdi taburcu olmak üzere ancak artık evi gibi olan hastane ve doktorlardan ayrılmak zor geliyor. Sırtı, göğsü, kolu tamamen yanan Liaskos, neredeyse tamamı kapanan yanık yerlerini göstererek “Buradaki doktorlar o kadar mükemmel bir iş yaptılar ki, bir ayda çalışabilecek duruma geldim. Kolumda ağır bir yanık vardı. Başka bir yerde tedavi edilseydim, kasların büzüşmesi ve kolumu kullanamama ihtimalim yüksekti. Fakat şu anda kazadan önceki kadar rahatlıkla kullanabiliyorum” dedi.