34 yıl sonra Somaliland kartı! Uzmanlar İsrail'in kararını gazetemize değerlendirdi

1991’de sözde egemenlik ilan eden Somaliland’ı 34 yıl sonra tanıyan İsrail, Somali’yi “Türkiye’yi çıkar, yoksa iç savaş yaşanır” diye tehdit ediyor

YILMAZ BİLGEN - İsrail’in Somaliland’i tanıması “Türkiye’ye karşı yürütülen düşmanlığın bir göstergesi ve Somali’de çok boyutlu ekonomik ve askerî projeler yürüten Türkiye’ye karşı şantaj” olarak yorumlandı.

Somali’ye son dönemde gerçekleşen Batılı ülke temsilcilerinin ziyaretlerine dikkat çeken Somalili araştırmacı Yunus en-Nur “Somali yönetimi Türkiye’ye petrol arama izni verdi. Oruç Reis bölgede sondaj faaliyeti yürütüyor. Ayrıca Mogadişu’ya 80 kilometre mesafede Türk Uzay Üssü inşa ediliyor. Mogadişu merkezde kurulan TÜRKSOM Askerî Üssü, Türkiye’nin sınır ötesi en büyük askerî birimi. Mogadişu Limanı’nı Türk şirketi işletiyor. İsrail’in 1991’de sözde egemenlik ilan eden Somaliland’ı böyle bir zamanda tanıması çok fazla mesaj kapsıyor. Açıkça Mogadişu’yu ‘Türkiye’yi çıkar aksi durumda iç savaş çıkarırız’ diye tehdit ediyorlar. Bu bir gözdağı. İsrail Somaliland üzerinden Aden Körfezi, Hint Okyanusu ve Babü’l-Mendep’i kontrol etmeyi; doğal olarak da Türkiye’yi bölge geneli etkisizleştirme hedefiyle bu hamleleri yapıyor. Bir sonraki hamle Yemen’i bölmek olacak. Geçtiğimiz aylarda Somaliland’in sözde Cumhurbaşkanı gizlice İsrail’e gitti. BAE’nin de ortak olduğu bir Afrika projeksiyonu geliştirdiler. Olayın odak noktası Türkiye nereye giderse İsrail orada olma gayreti. Somaliland 6 milyon nüfuslu bir yer ancak İsrail kabileleri kışkırtarak bu gerilimi de Somali geneline yayarak bölgeyi ateşe atmak istiyor. Somaliland’da Berbera Limanı var burası Aden Körfezi’nin köprüsü niteliği taşıyor” şeklinde konuştu.

“BÖL, PARÇALA, YÖNET” TAKTİĞİ

Afrika araştırmalarıyla bilinen uzman isimlerden Doç. Dr. Yunus Turhan “İsrail’in girişimi, emperyal güçlerin Afrika kıtasında uzun süredir uyguladığı ‘böl, parçala ve yönet’ politikası, vazgeçilmez bir kolonyal miras niteliği taşımaktadır. Afrika ülkelerinin küresel krizlere karşı bütünleşerek ortak bir direnç göstermeye yönelik girişimleri, çoğunlukla devlet olma özgürlük hayalleriyle romantize edilmiş duygusal motivasyonlara sahip Afrikalı liderler tarafından engellenmektedir. İsrail’in Somaliland’ı tanıması ise, Batı’nın yeni büyük tasarımına ulaşma sürecinde bir vekâlet aktörü işlevi görmektedir. Nasıl ki İsrail’in Gazze’deki vahşeti, Batı’nın geçmişteki soykırımlara dair utanç yükü sebebiyle duyarsız bir kabulle karşılanmışsa, bugün de İsrail, Batı’nın Afrika’daki politikalarının dolaylı bir aracı hâline getirildiği bir denklemde adımlar atmaktadır. Afrika ülkeleri, kolektif bir irade sergileyerek tek ses hâline gelmedikçe, bu tür uygulamalar ileride kendi topraklarında benzer senaryoların öncüsü ve meşrulaştırıcı örneği teşkil edebilir. Zira tarihsel deneyim göstermektedir ki, bölünme Afrika’ya hiçbir zaman kalıcı barış ve refah getirmemiştir. Türkiye ise tam tersi bütünleşmesi için irade ve politika ortaya koymuş bir ülkedir” dedi.

TEL AVİV’İN KARARINA TEPKİ YAĞIYOR

İsrail’in Somaliland bölgesini bağımsız bir devlet olarak tanıma yönündeki kararına dünyadan tepki yağdı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun açıklamasının ardından ilk tepki Ankara’dan gelmişti. Bunun ardından da birçok ülke, Tel Aviv yönetimine tepki gösterdi. Afrika Birliği (AfB), herhangi bir adımı reddederek, Somali’nin birliği, egemenliği ve toprak bütünlüğünü savundu. Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt de “Tel Aviv yönetimi bu kararla bir Arap ve Afrika ülkesi olan Somali’nin egemenliğini hedef almakla kalmayıp, bazı üçüncü taraflarla birlikte bölgenin istikrarını zedelemeye yönelik adımlar atıyor” ifadelerini kullandı. Körfez İşbirliği Konseyinden (KİK) yapılan açıklamada “İsrail’in Somaliland bölgesinin bağımsızlığını tanımasını kınıyoruz” denildi. Suudi Arabistan “İsrail’in Somaliland’ı tanıması, tek taraflı ayrılıkçı fiilleri güçlendiriyor” derken Filistin yönetiminden “İsrail’in Somaliland’i tanıması bölge ve Arap ülkelerinin güvenliği için bir tehdittir” açıklaması geldi.

“ULUSLARARASI HUKUKA AYKIRI”

Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud, Netanyahu’nun Somaliland’ı tanıma yönündeki adımına sert tepki gösterdi. Somali’nin iç işlerine müdahalenin kabul edilemez olduğunu söyleyen Mahmud, bu tür adımların yerleşik hukuk ve diplomasi kurallarına ters düştüğünü belirterek, “Somali ve Somali halkı birdir, bölünme yoluyla birbirinden koparılamaz” dedi.

STRATEJİK ÖNEME SAHİP

İsrail’in odağında Somaliland’ın jeostratejik konumu var. Bölge, Kızıldeniz’in kilidi olarak görülen Babü’l-Mendep Boğazı’na yakınlığıyla öne çıkıyor. Gazze’deki İsrail ablukası ve Yemen’deki Husilerin saldırıları, bu hattı küresel ticaret için kırılgan hâle getirdi. İsrail’in Somaliland kıyı şeridini füze sistemleri, radarlar ve ileri gözetleme unsurları için potansiyel bir konuşlanma alanı olarak değerlendirdiği öne sürülüyor. İsrailli yetkililer ve güvenlik analistleri, Somaliland ile kurulacak bağları açıkça Kızıldeniz güvenliği, Husi faaliyetlerinin izlenmesi ve deniz ticaret yollarının kontrolüyle ilişkilendiriyor. Somaliland’ın ana limanı Berbera, Aden Körfezi’ne açılan konumuyla stratejik öneme sahip. Birleşik Arap Emîrlikleri’nin liman ve Etiyopya bağlantılı koridor için yaptığı büyük yatırımlar, bölgeyi askerî ve lojistik açıdan cazip hâle getirdi. Berbera’nın deniz gözetimi ve güvenlik iş birliği açısından kilit nokta olduğu belirtiliyor.