Yabancı yatırımcı rotayı Türkiye’ye çevirdi

KAAN ZENGİNLİ

Tüm dünyada yatırım iştahının bıçak gibi kesildiği koronavirüs salgını sürecinde, Türkiye yabancı yatırımcıların adresi olmaya devam etti. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansının (UNCTAD) yayınladığı ‘Yatırım Trendleri Gözlem Raporu’na göre dünya genelinde doğrudan yabancı yatırımlar, 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 42 geriledi. Ancak bu düşüş Türkiye’de sınırlı kaldı. Son bir yılda başta teknoloji, medikal, kimya ve e-Ticaret gibi birçok alanda faaliyet gösteren yabancı şirketler, Türkiye’de ‘doğrudan yatırım’ yapma kararı aldı. Yabancı şirketlerin yatırım ajandasına göre, yalnızca bu yıl 500 milyon doların üzerinde yatırımın Türkiye’ye girmesi planlanıyor. Ayrıca bu yatırımlar on binlerce kişiye de iş imkânı sağlayacak.

DOĞRUDAN YATIRIMLAR
¥ TEKNOLOJİ: Çinli akıllı telefon üreticisi Oppo, 50 milyon dolarlık yatırımla Tuzla'da fabrika kuruyor. Tesiste 1.000 kişiye istihdam edilecek. Diğer Çinli telefon üreticisi Tecno 25 milyon dolar yatırımla İstanbul Pendik’te fabrika kuracağını açıklarken Güney Koreli teknoloji Samsung'un Esenyurt'ta montaj ağırlıklı üretim yapacağı belirtiliyor. Yatırım kervanına katılan Çinli Xiaomi Avcılar'da iki faz hâlinde planladığı yatırıma 20 milyon dolarla başlayacak. İkinci fazla birlikte yatırım miktarının 30-40 milyon dolara ulaşması beklenirken yatırımın ilk fazında şirketin iki bin kişiye istihdam sağlayacağı tahmin ediliyor. Güney Koreli LG'nin tercihi ise Çerkezköy oldu. Arçelik ile ortak üretim için anlaşmaya varan LG montaj üretim yapacak. Aynı şekilde Çinli TCL’nin de Arçelik ile anlaşmaya vardığı belirtiliyor. Dünyanın en büyük beş telefon üreticisinden biri olan Çinli Vivo da Gebze'de yatırım için düğmeye bastı.

¥ İKLİMLENDİRME: Dilovası’nda üretim yapan İsveç merkezli Systemair Grup, Türkiye’de iklimlendirme alanında 15 milyon liralık yatırım yapacağını duyurdu. Yaklaşık 10 yıldır klima santralleri sektöründe Türkiye’de pazar lideri olan şirket, Veri Merkezi Soğutma Laboratuvarı yatırımıyla Avrupa’daki en son teknolojiye sahip veri soğutma merkezini Türkiye’ye kuracaklarını açıkladı.

¥ KİMYA: İngiliz Gaiol Kimya'nın alkolsüz dezenfektan markası Pegastril Nuevo, üretimini Türkiye'ye taşıyor. Karıştırma tankları, stoklama, muhafazalama, ambalajlama, şişe üretimi ve AR-GE laboratuvarından oluşacak tesis için 5 milyon avrluk bir yatırım öngörülüyor. Tesiste 200 kişiye istihdam sağlanması planlanıyor. Ayrıca kumlama ve boyama Sistemleri pazarında 50 yıllık köklü bir geçmişe sahip olan Almanya merkezli Sapi Group Türkiye’de yatırım yapma kararı aldı. 7 ülkede üretim tesisi bulunan şirket, 3 bin metrekarelik alanda yapacağı yatırımla 100 kişiye istihdam sağlayacağını açıkladı.

¥ E-TİCARET: Alman endüstriyel robot teknolojileri firması Haibrag, Türkiye pazarında e -Ticaret online mağazacılık sektörüne önümüzdeki beş yıl içerisinde 58 milyon avro yatırım planlıyor. Öncelikle İstanbul ve Kocaeli’den başlayıp 7 bölgede 18 ilde depo ve dağıtım merkezi kurmayı planlayan şirket, en az iki bin kişiye de istihdam edeceğini açıkladı.

¥ TEMİZLİK TEKNOLOJİLERİ: Dünyanın önde gelen temizlik teknolojileri şirketi Karcher, Türkiye’de yatırımı gündemine aldı. Pandemiyle birlikte tarihî bir büyüme yakalayan ve Türkiye’de 2,5 kat büyüme planı yapan Alman dev, Türkiye’de yeni bir fabrika kurma planını ajandasına eklediğini açıkladı. Şirket Türkiye’de beş yıl içinde yüzde 250 oranında bir büyüme planlıyor.

¥ MEDİKAL: Macaristan’ın en büyüklerinden biri olan Medicor 2 milyon avro yatırımla Türkiye’de ‘bebek küvezi’ üretme kararı aldı. Ankara'da 2022'de hayata geçecek üretim tesisi, Macaristan’dan Türkiye’ye yapılan ilk doğrudan yatırım olması nedeniyle önem taşıyor.

SATIN ALMA VE EVLİLİKLER
¥ OYUN SEKTÖRÜ: ABD'li mobil oyun geliştirici şirketi Zynga, tarihinin en büyük satın almasını gerçekleştirerek Türk oyun geliştirici şirketi Peak Games'i 1,8 milyar dolara satın aldı. Bu satışla, Peak teknoloji dünyasında 1 milyar doları geçen bir start-up için kullanılan 'unicorn' (mitolojik tek boynuzlu at) tabirini alan ilk Türk şirketi oldu. Zynga ayrıca yine Türk hiper basit oyun üreticisi Rollic Games’in yüzde 80 oranında hissesini 168 milyon dolara satın aldığını açıkladı.

¥ TEKNOLOJİ: 2017 yılında Eren Baydemir ve Can Abacıgil tarafından kurulan Türk şirketi Datarow, Amazon'a satıldı. Dünyaca ünlü iş adamı Jeff Bezos'un sahibi olduğu Amazon, Türk şirketine yatırım yaparak büyütmeyi planlıyor.

¥ İMALAT: İngiliz entegre imalat hizmetleri sağlayıcısı Volex, Türk fişli kablo üreticisi şirket Deka'yı 62 milyon avroya satın aldı. Avrupa'da beyaz eşya sektörüne tedarikte bulunan Deka'nın yaklaşık 450 çalışanı bulunuyor. Şirketin 2020'nin ilk dokuz ayındaki satışlarının toplamı 33 milyon avroya ulaştı.

¥ İLAÇ: Lüksemburg merkezli Yamma Investments, Toksöz Grup bünyesinde faaliyet gösteren yerli ilaç şirketi Sanovel’in yüzde 30’unu 200 milyon dolara satın aldığını duyurdu. Bu ortaklıkla birlikte ilaç sektöründe yeni yatırımların yapılacağı ve ülke ekonomisine daha fazla katkı sağlanacağı belirtildi.

¥ FİNANS: Katar Yatırım Otoritesi (QIA), 200 milyon dolar yatırımla Borsa İstanbul’un yüzde 10’luk kısmını aldı. Türkiye Varlık Fonu, halen yüzde 80 pay ile Borsa İstanbul'da en büyük hissedar konumunda bulunuyor.

¥ LOJİSTİK: Katar merkezli ticari liman işletmecisi QTerminals, Global Yatırım Holding iştiraki Global Ports Holding portföyünde bulunan Antalya’daki ticari limanı Port Akdeniz’in işletmesini 140 milyon dolar karşılığında aldığını açıkladı.

¥ GIDA: Dünyanın en büyük fonlarından biri olan Qatar Investment Authority (Katar Yatırım Otoritesi), Türk gıda devi Tiryaki Agro’ya ortak oldu. 353 milyar doları yöneten fon, satış sürecini ise sahibi olduğu Hassan Foods Company OPSC adlı firma üzerinden yaptı.

20 YILDA 165 MİLYAR DOLAR GELDİ
Türkiye, coğrafi konumu ve strateji öneminin yanı sıra uluslararası yatırımcılara uzun vadede sunduğu cazip imkânlarla dünyanın her bölgesinden doğrudan sermaye yatırımı çeken ülke konumunu pekiştirdi. 2000'li yıllara kadar milyon dolarlar seviyelerinde gerçekleşen doğrudan yabancı yatırımlar, son 20 yılda hızlı bir artış sürecine girdi. Türkiye, 2003 yılından bu yana sanayiden finansa, enerjiden ulaşıma, madencilikten perakendeye pek çok alanda 165 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırım çekerken, Hollanda, ABD ve İngiltere toplam yatırımların 3'te birini gerçekleştirdi. Hükûmetin uyguladığı ekonomi politikaları, yatırımcılara sunduğu teşvikler ve ekonomiye duyulan güven, yabancı yatırımcıların Türkiye’ye gelmesinde etkili oldu.

PANDEMİDE TÜRKİYE’DE YATIRIM KARARI ALAN ŞİRKETLER

¥ XIAOMI
¥ OPPO
¥ TECNO
¥ SAMSUNG
¥ LG
¥ VIVO
¥ TCL
¥ SYSTMEAIR
¥ SAPI GROUP
¥ PEGASTRIL NUEVA
¥ HAIBREG
¥ KARCHER
¥ MEDICOR