Teknoloji birçok mesleği yok ediyor! Beyaz yaka 'yapay zeka'
Yapay zekâ mimardan mühendise, çağrı merkezi çalışanından muhasebeciye, senaristten dizi oyuncusu ve hatta şarkıcıya kadar onlarca meslek mensubunun korkulu rüyası. Baş edemediği tek alan el işçiliği ve ustalık gerektiren meslekler....
KAAN ZENGİNLİ - Yapay zekâ artık sadece üretim finans ya da medyada değil hayatın her alanında yüzlerce mesleği tehdit ediyor. Öyle ki bir konuda şarkı hazırlaması istenen yapay zekâ hem güfteyi hem besteyi yapıyor, şarkıyı seslendiriyor ve bu yapay şarkıcı milyonlarca defa dinleniyor.
30 BİN LİRALIK İŞ SANİYELER İÇİNDE HAZIR
Bir bina tasarlamak istiyorsunuz diyelim; birkaç dakikada hazır. Müstakil evinize peyzaj ihtiyacınız var diyelim. Peyzaj mimarı 30 bin lira istiyor. Yapay zekâ ise bir şey istemeden birkaç saniyede hazırlıyor. Çizimiyle, hangi bitkilerin birbiriyle uyumlu, hangisinin hangi iklim şartına uygun olduğuna kadar... Hatta taşın, gübrenin, çimin maliyeti de liste halinde elinizde. Hal böyle olunca daha birkaç yıl önce sadece teknoloji şirketlerinin gündeminde olan yapay zekâ şimdi marketten bankaya çağrı merkezinden muhasebe işlemine kadar her alanda rol kapıyor. Bu değişimin bugün, yarın ve yakın gelecekte yok edeceği meslekler gençlerin okul tercihlerini de etkiler duruma geldi.
Çağrı merkezleri müşterilerini yapay zekâya teslim ediyor, şifreler onun elinde, müşteri memnuniyeti onun vereceği cevaba bağlı. Markette kasiyer azalıyor self servis kasa artıyor evrak giriş çıkışları stoklar ve ihtiyaçlar yapay zekâ tarafından kaydediliyor.
İŞ İLANLARINDA ETKİSİ GÖRÜLÜYOR
Adli Bilişim Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, yapay zekânın özellikle tekrar eden, beceri gerektirmeyen işleri çok hızlı şekilde devraldığını belirtiyor. Kırık’a göre, yazım-çizim işleri, basit tasarım, çeviri, ön muhasebe gibi görevler ‘en erken dönüşen meslekler’ arasında yer alıyor. Ancak bu tablo tamamen olumsuz değil.
Kırık “Yapay zekâ bir tehdit değil, doğru kullanılırsa insanı güçlendiren bir araçtır” diyerek geleceğin mesleklerinin yapay zekâyı kullanan kişiler tarafından şekilleneceğini vurguluyor. Türkiye’de son yılların istihdam verileri de bu tabloyu doğruluyor. İş ilanı platformlarında çağrı merkezi ve idari destek pozisyonlarında düşüş gözlenirken; dijital içerik yönetimi, veri analizi, sosyal medya uzmanlığı, e-Ticaret operasyonu gibi alanlarda ilanlar hızla artıyor. Firmalar “yok olan meslekler” yerine “dönüşen roller” için daha donanımlı çalışanlar arıyor.
İŞİN EHLİ OLAN USTA HEP İHTİYAÇ
Dünyada da benzer bir tablo var. ABD ve Avrupa’da kasiyerlik, basit muhasebe işleri, sekreterlik, tele-satış gibi pozisyonlar son beş yılda en çok gerileyen meslekler arasında gösteriliyor. Ağır ve tekrarlayan işler yapay zekâya devredilirken, insan gücüne hâlâ ihtiyaç duyulan alanlar; sağlık, eğitim, bakım hizmetleri, tamir ve onarım olarak öne çıkıyor. Aynı zamanda zanaatkarlık, el becerisi gibi yüksek değerli işlerde de azalma değil artış beklentisi bulunuyor.
"ÇAĞRILARIN %7’SİNE CEVAP VERİYOR"
Yapay zekânın en fazla etkilemesinin beklediği sektörlerin başında çağrı merkezleri geliyor. Müşteri Deneyimi Yönetimi ve Teknolojileri Derneği (MDYD) Yönetim Kurulu Başkanı Banu Hızlı yapay zekâ denilince ilk akla gelen sektörün çağrı merkezleri olduğunu belirterek “Yapay zekâ çağrı merkezlerini bitirecek mi? Sektörde yapay zekâ hâkimiyeti şu an yüzde 6-7’ler seviyesinde. Yapay zekâ hâkimiyeti için daha zaman var” dedi.
Hızlı, yapay zekânın verdiği cevapların tüketiciyi tatmin etmediğine dikkat çekerek “Her 10 tüketiciden 4’ü, olumsuz müşteri hizmetleri deneyiminde en kritik sorun olarak canlı temsilciye bağlanamamayı gösterirken, bu da tamamen otomatik sistemlerin insan etkileşimini hâlâ ikame edemediğini ortaya koyuyor. Çağrı merkezlerinde yapay zekâ kullanılacak ancak insana olan ihtiyaç bitmeyecek” dedi.
HANGİ İŞLER DÖNÜŞÜYOR?
YAPAY ZEKÂNIN İNSANIN YERİNİ ALMAYA BAŞLADIĞI MESLEKLER
- Çağrı merkezi müşteri temsilcisi
- Kasiyer
- Veri giriş personeli
- Ön muhasebe elemanı
- Sekreterlik / idari asistanlık
- Tele-satış personeli
- Basit çeviri hizmetleri
- Rutin içerik yazarlığı
- Teknik destek operatörleri
- Rutin grafik-tasarım işleri
ORTA VADEDE YERİNİ ALACAK OLAN MESLEKLER
- Raporlama ve analiz uzmanlığı (rutin olanlar)
- Temel muhasebe ve denetim işleri
- Trafik kontrol ve lojistik planlama
- Standart hukuk metni hazırlama işleri
- Banka gişe ve müşteri işlemleri
- İnsan kaynaklarında ön-eleme ve aday tarama
- Orta seviye yazılım test uzmanlığı
- Medya ve haber metni hazırlama (rutin içerikler)
- Pazarlama ve reklam optimizasyonu
- e-Ticaret operasyonlarının büyük bölümü
GELECEKTE YERİNİ ALACAK OLAN MESLEKLER
- Orta düzey yazılım geliştirme (rutin kodlama)
- Sigorta eksperliği ve hasar değerlendirme
- Finansal danışmanlığın standart analiz bölümü
- Lojistik sevkiyat planlama ve rota optimizasyonu
- Temel radyoloji görüntü yorumlama
- Trafik yönetimi ve ulaştırma planlama
- Hukuki araştırma ve sözleşme taslak hazırlama
- Vergi denetimlerinin otomatikleştirilebilir bölümü
- Bankacılıkta kredi skorlama ve risk değerlendirme
- Teknik servis ön-diagnostik işlemleri
- Proje yönetiminde yazılım tabanlı takip & planlama görevleri
- Emlak değerleme ve piyasa analizleri
- Standart öğretim materyali hazırlama (ders içerik üretimi)
