Piri Reis sanata rota çizdi

MURAT ÖZTEKİN

Dünyaca meşhur Türk denizcisi Piri Reis’in 500 sene evvel meydana getirdiği “Kitab-ı Bahriye” kitabı, sadece denizcilere yol göstermedi. Coğrafyaya dair ilk eserlerden olan kitap, asırlar boyunca kopyalanarak çoğaltıldı; üzerindeki çizimlerle sanatçılara ilham kaynağı oldu. Kendisini Piri Reis’e adayan koleksiyoncu ve deniz tarihçisi Ali Rıza İşipek ise Türk denizcisinin haritalarının günümüz sanatçılarının bakışıyla bugüne taşınmasına öncülük etti. İşipek’in koleksiyonunda yer alan eserlerle Galeri Işık’ta açılan “Antik Akdeniz Haritaları” adlı sergi ise farklı sanatçıların Piri Reis’in Akdeniz sahillerine ait haritalarından ilham alarak ortaya koyduğu yağlı boya resim, çini ve minyatür eserlerini bir araya getirdi.

ON BEŞ YILDIR PİRİ REİS ESERİ BİRİKTİRİYOR

Sorularımızı cevaplayarak Piri Reis’e duyduğu alakanın kökenlerini anlatan İşipek “Deniz Müzesinin müdürlüğünü yapmış emekli bir subayım. Müzede Piri Reis’in Kitab-ı Bahriye’sinden dört eser vardı. Bizim merakımız böyle başladı” diyor. Piri Reis’in daha geniş kesimlerce tanınması için haritalarının sanat eserlerinde yer alması gerektiğini düşünen İşipek, bunun için 14 yıl önce farklı sanatçılara siparişler vererek eser meydana getirilmesini sağlamış. İşipek, bunu şu sözlerle anlatıyor:
Piri Reis’in çizimlerinin; çini, minyatür ve resim gibi sanatlara aktarılmasına vesile oldum. 2008’den beri sanatçılara eser sipariş ederek koleksiyon meydana getirdim. Piri Reis’e dair yaklaşık 200 sanat eserim var. Bu sergide deniz ressamı Cumhur Koraltürk’ün yağlı boya tabloları, sanatçı Gülçin Anmaç’ın minyatür eserleri ile kendi atölyemizden çini çalışmaları mevcut. Serginin benzerlerini Hırvatistan, Slovenya, Monte Carlo’da gibi dünyanın farklı yerlerinde açtım.

HARİTALARI TABLO GİBİ

Piri Reis’in minyatür eğitimi aldığına dair bilgi olmadığını ama buna rağmen eserlerindeki çizimlerinin kıymetli olduğunu kaydeden İşipek “Çizmiş olduğu portolanlar yani liman haritaları, görsel açıdan da son derece önemli. Her biri birer tablo gibi… Sanatçılar da bu eseri 16. asırdan itibaren çoğaltmış ve her birinin çizim tarzları farklı olmuş. Sanatçılar bir yerde Piri Reis’ten ilham almış oldular” diye konuşuyor.

Piri Reis’in eserlerinin Türkiye’de ve dünyada iyi bilinmediğini söyleyen Ali Rıza İşipek “İnsanlar şaşırıyor. Biz de bir tek 1513 haritası bilinir ama Piri Reis’in Kitab-ı Bahriye adlı eserinde binlercesi var. Tabii, bir de onun çoğaltılmış nüshaları mevcut. Eserin 40 küsur nüshasından ilkinin hangisi olduğu bilinmiyor ama çizimler bizzat Piri Reis’e ait. Piri Reis, bizim için çok önemli. Yazmış olduğu eser, zamanında denizciler için yol gösterici olmuş. Şimdi sanat da rehber oldu” diye konuşuyor.

İŞARETLERİ BİLE SANATSAL

Sergide minyatürleri teşhir edilen sanatçı Gülçin Anmaç ise Piri Reis haritalarının önemini şu sözlerle anlatıyor:
Bir kere dönemi itibarıyla olabildiğince doğruya yakın çalışılmış eserler bunlar. İçerisinde hayata dair çizimler var. İnsan ve hayvanlar, o dönemde kullanılan gemiler ve şehirler tasvir edilmiş. Haritalardaki yön işaretleri bile inanılmaz sanatsal. Sırf o yönden bakarsak bile kıymetliler. Sadece renk geçişleri bile ilham sebebi. Çoğu ülke Piri Reis gibi değerlere sahip değil. Onun çizdikleri asırlardır elimizde ve ben bugünün algısıyla tekrar hatırladım. Bu sergi çok önemli.

İlgili Haberler

Şehsuvâr Hanım’ın portresi ilk defa sergide