Kybele, Anadolu'ya geri dönüyor

MURAT ÖZTEKİN

Türkiye’nin diplomatik ve hukuki çabalarla ana vatanına geri getirdiği tarihî eserlere bir yenisi daha ilave oluyor. Tarih öncesi devirlerde “bolluğun sembolü” olduğuna inanılan 1.700 senelik Kybele heykeli, yaklaşık 50 sene sonra yarın doğduğu topraklara geliyor. Türkiye’den kaçak yollarla İsrail’e götürülerek satılan, sonra ABD’ye taşınan eser, Kültür ve Turizm Bakanlığının yoğun çalışmalarıyla iade edildi. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un tanıtımını 13 Aralık’ta yapacağı heykel, İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenecek. Bir adak heykeli olan Kybele, daha sonra Afyonkarahisar’a yeni yapılacak müzeye taşınacak. Prehistorik dönemlerden itibaren Akdeniz havzasında “ana tanrıça” kabul edilen Kybele’nin iki yanındaki aslanlar, tabiat ve hayvanları sembolize ediyor. Heykel, uzmanlarca milattan sonra 3. yüzyıla tarihlendiriliyor.

FİLM GİBİ DİPLOMASİ
Türkiye'den elli sene önce kaçak yollarla İsrail'e ulaşan Kybele, burada bir İsrail vatandaşı tarafından satın alındı. Şahıs, 2016'da eseri yurt dışına çıkarmak üzere İsrail makamlarına başvurdu. İsrail'in durumu Türkiye’ye iletmesiyle takibe başlayan yetkililer, Kybele ABD'ye ulaşmak üzereyken Anadolu kökenli olduğunu bildirdi. Eser sahibinin heykeli müzayedede satmak istemesi üzerine Bakanlık, ABD'den satışın durdurulmasını talep etti. Ancak eseri elinde bulunduran kişi ABD’de dava açtı. Türkiye makamları da Kybele’nin iadesi konusundaki karşı iddialarını mahkemeye taşıdı. Heykelin, 1964’te Afyonkarahisar’da yapılan bir yol çalışmasında bulunan “Kovalık” eserlerine benzerliği ilmî raporla vurgulandı. İfadeler ve elde edilen belgeler neticesinde Konya’da yaşayan bir şahsın o dönem tarihî eser kaçakçılığı yaptığı belirlendi. Akademik deliller ve görgü şahitlerinin ifadeleriyle Afyonkarahisar’daki kaçakçılık olaylarına ilişkin belgeler Kybele’nin Türkiye’ye ait olduğunu doğruladı. Sonunda eser sahibi, ABD'de dava görülmeye başlamadan evvel, Kyble heykelini Türkiye’ye iade etmeyi kabul etti.