Sinan Aygün

Osmanlı'nın siyasi olarak Batı'ya bağlanması sonucunu doğuran Tanzimat Fermanı'nı geçen hafta ele almıştık. Bu hafta, Islahat Fermanı ile devam edelim. AB'nin üyelik için şart koştuğu Kopenhag kriterlerini, bundan tam 147 yıl önce Islahat Fermanı (1856) ile kabul etmiştik.

Osmanlı'nın ekonomik çöküş sürecini başlatan Balta Limanı Anlaşması'ndan sözettiğim 9 Haziran tarihli yazımda, bir sonraki hafta Tanzimat ve Islahat fermanlarını ele alacağımı yazmıştım. Ancak ek vergilerin iptali için açtığım dava sonuçlanınca, önceliği o konuya vermek zorunda kaldım. Bugün Tanzimat Fermanı ile kaldığımız yerden devam ediyorum...

Vatandaş Sinan Aygün olarak ek vergilerin iptali için Ankara 6. Vergi Mahkemesi'ne açtığım davayı kazandım. Mahkeme, Anayasa'ya aykırılık gerekçelerimi yerinde bularak, yasanın ek emlak ve ek motorlu taşıtlar vergisi getiren sözkonusu maddelerinin iptali istemimi Anayasa Mahkemesi'ne götürmeyi kararlaştırdı.

Osmanlı'nın çöküş sürecini başlatan gelişmeleri hatırlayınca, insan kendisini "Tarih tekerrür mü ediyor?" diye sormaktan alıkoyamıyor. Yıl 1838... Türkiye'nin Batı'nın oyuncağı haline gelme süreci Osmanlı'nın 1838 yılında İngilizler'le yaptığı ilk ticaret anlaşması olan Balta Limanı Anlaşması ile başladı. Mustafa Reşit Bey tarafından imzalanan Balta Limanı Anlaşması sırasında Osmanlı'nın dış borcu "sıfır" idi.

Bugün Türkiye ekonomisinin temel sorunlarının altında iki neden yatmaktadır: Siyasi popülizm ve siyasi gerginlik... 1993-2002 döneminde özel sektör dahil 422.4 milyar dolarlık toplam yatırım yapılırken, 211.4 milyar dolarlık iç ve dış borç ödemesinde bulunuldu. Bu iç ve dış borç faizi yatırıma yönlendirilseydi GSMH'da 75.5 milyar dolarlık artış sağlanacaktı.

Ankara Ticaret Odası olarak üzerinde hassasiyetle durduğumuz ve sık sık da gündeme getirdiğimiz sıcak para konusu, geçen haftanın gündeminde önemli bir yer tuttu. Hükümet ve ekonomi yönetimi, sıcak para konusundaki uyarıları dikkate almalıdır.

Merkez Bankası Tahtakale'ye yenik düştü. Merkez Bankası, zamanında müdahale edemediği için piyasaları artık Tahtakale yönlendiriyor. Dolayısıyla, yeni Merkez Bankası Tahtakale... Tahtakale piyasasındaki kontrolsüz para gücü, büyük bir tehlike oluşturuyor.

Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), Mart ayı ithalat-ihracat verilerini açıkladı. Rakamlar, geçen yılın aynı dönemine göre ihracatın 27.3, ithalatın ise yüzde 44.8 oranında arttığını gösteriyor. Dış ticaret açığı ise yüzde 98.7 artarak 940 milyon dolardan 1.9 milyar dolara yükseldi.

Türkiye'de kayıt dışı ekonomi, toplumsal düzeni bozabilecek düzeylere ulaştı. 118 katrilyonluk kayıt dışı, devlet bütçesini ikiye katladı. Kazanılan her 3 liranın 2 lirası, devletten kaçırılıyor. Devlete kalan her 1 liranın yarısı da, zaman zaman pipetle, zaman zaman hortumla havuza çekiliyor.

"Türk yurdu, Türk ekonomisiyle, Türk eliyle, Türk tarihiyle yükselir. Türkler, Türk malı alınız! Türk malı kullanınız. Türk parası Türk toprağında kalsın." Atatürk'ün, İstanbul Milli Sanayi Birliği'nde Yerli Mallar Sergisi'nde yaptığı konuşmada söylediği bu sözler, ekonomik darboğazda olduğumuz bugünlerde daha da önemli hale geliyor. Bir ülkenin dünyadaki ekonomik yerini, o ülkenin üretim gücü belirler.

Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, hükümetin TBMM lojmanlarının satışına ilişkin projesini bir basın toplantısı ile açıkladı. Proje, lojmanların Türkiye Ticaret Merkezi'ne dönüştürülerek satılmasını öngörüyor.

Alman Dışişleri Bakanı Fischer'ın AB üyeliği için Türkiye'ye tarih verilmesi konusunda "Türkleri oyalayalım. Sonra unutalım!" sözleri, Avrupa Birliği üyeleri arasında Almanya'nın tavrının belirgin bir biçimde Türkiye karşıtı olduğunu ortaya koyuyor. Nitekim, Fischer'dan önce de pek çok Alman politikacı ve devlet adamı, Türkiye karşıtlığını açık ifadelerle dile getirmişti.

İletişim teknolojisindeki hızlı gelişmelerin de etkisiyle toplum olarak bir aydınlanma dönemi yaşıyoruz. Medya da bu aydınlanmaya önemli katkılarda bulunuyor. Yazımın sonunda bu konuya yeniden dönmek üzere TÜSİAD Başkanı Tuncay Özilhan'ın haklı eleştirilere hedef olan açıklamalarına değinmek istiyorum. Tuncay Özilhan, tüm iş dünyasının değil sadece başkanı olduğu TÜSİAD'ın temsilcisidir. Sözleri bu çerçevede değerlendirilmelidir.

Hiç düşündünüz mü? Ne bir televizyon ekranında, ne bir gazete, dergi sayfasında, 10 yıl önceki Körfez Savaşı'na ilişkin, yanmış bir çocuk fotoğrafı niye yok? Savaş ile ilgili olarak neden hep, son derece bakımlı, "tam donanımlı" askerleri ya da gemileri, uçakları görüyoruz? 10 yıl önceki Körfez Savaşı'na ilişkin ne hatırlıyoruz?

Türkiye, belki de Cumhuriyet tarihinin en zorlu dönemlerinden birini yaşıyor. Bir yandan ABD tezkere için ensemizde boza pişirirken, diğer yandan Avrupa Birliği "Kıbrıs'ta işgalci durumuna düşeceksiniz" şantajıyla Türkiye'yi Kıbrıs konusunda Annan Planı'nı kabule zorluyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, teröristbaşı Abdullah Öcalan'ın adil yargılanmadığını savunuyor.

Temerrüt faizlerine sınır getiren düzenleme Tüketiciyi Koruma Kanunu'nda yapılan değişiklikle geçen hafta Meclis'te kabul edildi. Sıra kamunun telefon, su, elektrik, SSK primi ve vergilere uyguladığı gecikme faizlerinin düşürülmesine geldi.

Amerikan basınında Türkiye'nin ABD ile yaptığı pazarlığa ilişkin karikatürleri görüp de kahrolmamak elde değil. Bir Türk olarak son derece rahatsız oldum. Sizlerin de aynı duyguları hissettiğinize eminim. Bu aşağılayıcı karikatürlerden birkaç örnek vermek istiyorum.

Türkiye, yeraltı kaynakları açısından şanslı bir ülke. Bu haftaki yazımda altın konusuna değinmek istiyorum. Türkiye'de 580 ayrı noktada toplam 6 bin 500 tonluk altın rezervi bulunuyor. Dünyada bilinen 43 bin ton altın rezervinin 20 bin tonuna sahip olan Güney Afrika, ilk sırada yer alıyor. Türkiye 6 bin 500 ton ile ikinci, ABD 4 bin 770 ton ile üçüncü, Kanada bin 780 ton ile dördüncü, Avustralya ise bin 400 ton ile beşinci sırada bulunuyor.

Ortadoğu'da suların ısınması, Türkiye'de piyasaları alt üst etti. Savaşın adı bile, tüketiciyi tedirgin etmeye, alışverişlerin donmasına yetti. Ankara Ticaret Odası (ATO) olarak gıda, imalat sanayi, ulaştırma ve tarım olmak üzere 4 ana sektör ve 13 alt sektörde yaptığımız "Savaş ve Piyasalar" konulu araştırma, Irak'ta muhtemel bir harekatın olumsuz etkilerini ortaya koydu. Araştırmaya göre, sektörlerdeki daralma miktarı şimdiden ortalama yüzde 30'a ulaşmış durumda.

Yaklaşan Irak savaşı, alış verişleri bıçak gibi kesti. Piyasalarda deyim yerindeyse yaprak kımıldamıyor. Ama bunca durgunluğa rağmen Devlet İstatistik Enstitüsü'nün açıkladığı Ocak ayı enflasyon rakamları, ekonomide kara bir gidişin ifadesi oldu. Bu rakamlar tam anlamıyla enflasyonu dizginlemek iddiasındaki hükümet için alarm zillerinin çalışıdır. Açıkçası, rakamlar moral bozmuştur.