Bu gene sahip olanlar dikkat! APOE4 geni iki hastalığa neden oluyor

İskoç araştırmacılar, Alzheimer'a neden olan "APOE4" adı verilen genin deliryum riskini de önemli oranda arttırdığını keşfetti.

Kaydet

İskoçya’daki Edinburg Üniversitesi’nden araştırmacılar, kişinin taşıdığı her APOE4 gen kopyası için deliryum riskinin yaklaşık yüzde 60 arttığını belirtti. Bu durum, 1 gen kopyası taşıyan bir insanın 1,6 kat daha fazla, iki gen kopyası olan birinin ise hiç APOE4 kopyası olmayan kişilere göre 2,6 ile üç kat daha fazla deliryum riski taşıdığı anlamına geliyor.

Bununla birlikte yeni araştırma, deliryumun Alzheimer’ın bir yan etkisinden daha fazlası olduğunu gösterdi. Deliryumun bilişsel olarak sağlıklı görünen kişilerde bile gelecekteki zihinsel gerilemeyi aktif olarak hızlandırabilen önemli bir işlevsel beyin bozukluğu olduğuna dikkat çekildi.

DELİRYUM NEDİR?

Deliryum, beynin ani ve geçici bir şekilde normal işlevini kaybetmesiyle ortaya çıkan, bilinçte bulanıklık ve dikkat bozukluğu ile seyreden akut bir durumdur. Genellikle saatler veya günler içinde başlar ve gün boyunca şiddeti dalgalanır. Deliryum yaşayan kişi bulunduğu yeri, zamanı ve bazen kendisini karıştırabilir; konuşmaları tutarsızlaşabilir, düşünceleri dağılır ve çevresindeki uyaranlara odaklanmakta güçlük çeker. Bazı hastalarda olmayan şeyleri görme veya duyma gibi halüsinasyonlar da görülebilir. Bu durum çoğunlukla altta yatan bir tıbbi nedene bağlıdır: enfeksiyonlar, yüksek ateş, ameliyat sonrası süreç, ilaç yan etkileri, alkol veya madde yoksunluğu, elektrolit bozuklukları, şiddetli uyku yoksunluğu veya ağrı deliryumu tetikleyebilir.

Deliryum, zihinsel yeteneklerde ciddi bir değişikliktir. Kafa karışıklığı ve kişinin çevresinin farkında olmamasıyla sonuçlanır. Bozukluk genellikle hızlı bir şekilde, birkaç saat veya gün içinde ortaya çıkar. Deliryum genellikle bir veya daha fazla faktöre bağlanabilir. Bu faktörler arasında ciddi veya uzun süreli bir hastalık veya düşük sodyum gibi vücutta bir dengesizlik yer alabilir. Bozukluğa ayrıca bazı ilaçlar, enfeksiyon, ameliyat veya alkol ya da uyuşturucu kullanımı veya yoksunluğu da neden olabilir. Deliryum belirtileri bazen demans belirtileriyle karıştırılır. Sağlık hizmeti sağlayıcıları, bozukluğu teşhis etmek için bir aile üyesinin veya bakıcının görüşlerine güvenebilir.

Alzheimer'a neden olan genin ikinci bir beyin bozukluğuna neden olduğu keşfedildi

Deliryum genellikle ciddi bir enfeksiyon veya ameliyat ile tetikleniyor. Araştırmacılar, APOE4 geninin, beyni bu iltihaplı saldırılara karşı aşırı duyarlı hale getirdiği belirterek, “Yeni keşif bu süreci durdurabilecek ve deliryumun kalıcı bilişsel gerilemeyi tetiklemesini önleyebilecek tedavilerin geliştirilmesini sağlayacak .Deliryumdan kaynaklanan akut beyin iltihabı yalnızca geçici bir kafa karışıklığına neden olmakla kalmaz, aynı zamanda uzun vadeli nörodejeneratif hasara neden olan aynı patolojik süreçleri de aktif olarak besler.” ifadelerini kullandı.

ARAŞTIRMA NASIL YAPILDI?

Diğer taraftan Alzheimer geni ile deliryum arasındaki bağlantıyı belirlemek için araştırmacılar, çeşitli büyük uluslararası biyobankalardan bir milyondan fazla kişinin sağlık ve genetik verilerini birleştirdi. Bu kapsamlı veri setini kullanarak, deliryum riskinin artmasıyla ilişkili belirli genetik varyantları belirlemek için insan DNA'sındaki milyonlarca noktayı taradı.

Ekip ayrıca 30 binden fazla kişiden alınan kan örneklerini analiz ederek, bu kişilerin deliryum yaşamasından yıllar önce toplanan yaklaşık 3 bin proteini inceledi.
Gelişmiş makine öğrenimi ve istatistiksel teknikler kullanarak, hangi proteinlerin gelecekteki deliryum riskini tahmin edebileceğini belirlediler ve gelecekteki ilaçların bunları hedef alıp alamayacağını araştırdılar. Sonuçlar, APOE4'ün beynin savunmasını doğrudan zayıflattığı ve deliryumu tetikleyen zatürre gibi iltihaplı saldırılara karşı daha duyarlı hale getirdiğini ortaya koydu.

AYŞEGÜL DAHİ

Yayın Tarihi | 25 Kasım, 2025 - 15:02

Bizi Takip Edin

YORUMLAR