Halil Delice

Genç General Strokov, diğer Rus subaylarını yolladı... Sonra, atının üzerinde, Türklerin arasına daldı. Türk birlikleri yol vermek için açılıyordu, Rus Generaline ne kindar, ne de sempatiktiler. Tamamen hissiz şekilde bakıyorlardı. Strokov, yolunun üzerinde yığılmış Türk cesetlerini çiğnememek için atına mahirane manevralar yaptırarak yavaş yavaş ilerliyordu. Nihayet, önde giden Tevfik Paşa, bir kulübeye vardı. Kulübenin önünde Türk paşaları, kurmay subayları, yaverler, kolu Kızılay bandajlı Türk doktorlar vardı.

Onlar, üzerine düşeni fazlasıyla yapmıştı. Gazi Osman Paşa ve gazilik ünvanını onlarca defa hak etmiş askerleri için artık yapılabilecek tek şey vardı: Teslim olmak.

Osman Paşa, bir kurşunla bacağından ciddî şekilde yaralandı... Yaralanan ayağını üzengiden kurtarmağa çalışırken, attan düştü. Bunu gören Osman Paşa'nın emireri Çotuk Selim, "Osman Paşa'mız vuruldu" diye feryat bastı. "'Osman Paşa'mız, vuruldu" diye delirmiş gibi koşmağa başladı. Osman Paşa, "Selim, oğlum dur" dediyse de duyuramadı.

Türk piyadesi, Vid Köprüsü üzerinden geçmemekte, adetâ akmaktaydı. Arabalar da geçiyordu. Vid üzerindeki diğer küçük köprüler de Türklerle dopdoluydu. Derhal Rus ateşi başladı. Yüz top ve 5 bin Berdan tüfeği, Türkleri doğruyordu. Köprüler üzerindeki insan katarının, yığının durakladığı ve dağılmaya başladığı görüldü.

Avusturyalı tabip binbaşı Charles Ryan, son hazırlıklara nezaret eden Osman Paşa'yı gördü. Gözleri azim dolu, alnı kırışık, yanakları çökmüş, çehresinin ifadesi gergin ve kaygılı idi.

Ahmet, gözyaşları içinde Osman Paşa'ya yalvarmaya devam ediyordu: -Paşa bubam, ne olur beni bırakma. Hani birlikte Kızıl Elma'yı arayacaktık?

Bulgarlar, insanlık imtihanıyla karşı karşıya idiler. 500 yıldan beri Türkler'den gördükleri şefkati, onlara karşı gösterebilecekler miydi? Çok nüfuslu ve dindar olan Plevneli Ortodoks râhipleri, Türk yaralı ve hastalarına kötü bir muameleyi önliyebilecekler miydi acaba? Osman Paşa, endişeliydi, ama yapacak başka bir şey de yoktu.

Bütün komutanların gözleri yaşlıydı... Hepsi, yürekleri yana yana ikinci fikirde, ablukayı yarma düşüncesinde olduklarını, askerlerinin de aynı görüşleri paylaştığını söylediler.

Bütün Plevneliler ve askerler, biliyordu... Plevne'nin Osmanlı'nın son kal'ası, şerefi olduğunu, hele, böyle bir zamanda en ufak bir gevşekliğin ele, bele ve dile ihanetin olacağını... Hünkarın rızasının, Osman Paşa'nın rızasında olduğunu, doğruluktan, halife olan padişaha ve onun komutanı Osman Paşa'ya sadakatten ayrılmamak gerektiğini... Ve yemin ediyorlardı... Açlık, soğuk ve hastalığa, üzerlerine yağan güllelere aldırmadan, Osman Paşa ile birlikte kanlarının son damlasına kadar direnmeye...

Soğuk, büyük ızdırap kaynağı idi. Odun tükenmişti. Türk askeri, bir müddet, bir ay öncesine kadar dallarında binbir renkli üzüm tanecikleri, Rumeli dilberleri gibi salınan asma kütüklerini, keserek ısındı, sonra onlar da bitti. Ama, sabır, metanet, komutanlarına olan itimat devam ediyordu.

Gazi Osman Paşa, Rus Ordu Başkomutanı'na yazığı cevabı Fransızca mektubu Kazakların ellerine vererek yolladı:

Osman Paşa'nın dönüşü, gerçekleri açıklamaya, hakikati anlatmaya, gereğini yapmak için davetiyeydi: -Efendiler, durumumuz, Kanije'de kuşatılan Hasan Paşa'nın vaziyetinden çok iyi değil. Eğer, Tuna ordusunun diğer paşaları hakete geçmezse... Beklediğimiz yardım gelmezse, sonunda, Hasan Paşa gibi, huruç, yarma harekatı yapmak zorunda kalacağız. Hazırlıklarımızı şimdiden buna göre yapalım.

Gazi Osman Paşa, karargâhında, komutanlarıyla durum değerlendirmesi yapıyordu. Kahve getiren Ahmet'e "oku" diyerek Tiryaki Hasan Paşa'yı anlatan küçük bir kitapçık verdi ve Ahmet okudu: "1601 yılıydı... Avusturya Arşidükü Ferdinand, 50 bin kişilik kuvvet, 42 büyük topla Kanije önüne gelmiş, kaleyi kuşatmıştı. Kaledeyse sâdece 5 bin civârında mücâhid vardı.

Osman Paşa, yalnız olmadığı aklına gelince hemen toparlandı, eski haline aldı, Çerkez Müsellim'e döndü: -Müsellim. Karargah zabitleri, yarım saat içinde toplantı salonunda hazır olsunlar.

Saat 18.00'da güneş batarken, 3 bin 500 şehit veren Hıfzı Paşa, beyaz bayrağı çektirdi. 2 bin 235 yaralı askeriyle beraber, onları kılıçtan geçirtme?mek için, teslim oldu. Dünyaca ünlü Rus hassa alaylarına 4 bin ölü ve binlerce yaralı verdirmiş, görevini yapmıştı.

Yağmurla karışık kar, de?vamlı Plevne üzerine yağıyordu. Yollar geçilmez durumdaydı. Rus iaşesi Ziştovi'den öküz arabalarıyle yapıldığı için, Rus?lar da Türkler derecesinde sıkıntıda idi.

Gazi Osman Paşa sözlerine devam etti: -Kılıç'ın hakkı; cenk meydanında, düşmanla savaşırken kırılmak... Atların hakkı da, Rus keferesiyle cenk ederken çatlamaktır. Size söz veriyorum... Allahü tealanın izniyle Padişah'ımın gönderdiği kılıç ve atların hakkını vereceğim. Şimdi müsaade ederseniz, şu işi bitirelim. Padişah'ın nişanını Kırk Kanatlı Reisi Kara Ahmet'e takalım.

Yağlı güreşler ve at yarışları yapıldığı için bu meydana 'er meydanı' denirdi. Plevneliler, bayram, askere yollama, Hıdırellez gibi sevinçli günlerinde burada toplanırlardı.

Çar, Plevne'yi yardımsız bırakmak için hiçbir fedakarlıktan kaçınmıyor... Generallerine, "Bu lanet kasabanın damarlarını kesin, buraya yiyecek, ilaç ve cephane girmemeli, fareler dahi açlıktan ölmeli" diyordu.

Tuna Nehri mazlumların sesi olmuştu. Son yüzyılda, Avrupa karşısında başı eğik gezen Osmanlı'nın, Türk oğlunun, Osman Paşa'nın şahsında, Batı'ya direnişini, dur deyişini dile getiriyor... Tarihi zaferle dolu bir milletin... Osman Paşa'nın kazandığı zafer karşısındaki duygularını gönülden dile seslendiriyordu.