Sahaflar artık Teksas Tommiks mi satacak?
Yeni çıkarılan TÜYEK yönetmeliği, 1928 öncesi elyazması ve matbu kitapların alım-satımını ciddi şekilde kısıtlayabilir. Sahaflar ve müzayedeciler, uzun inceleme süreleri nedeniyle eski eserlerin satışının duracağını ve kültür hayatının zarar görebileceğini belirtiyor.
Türkiye’de eski kitaplara dair çıkarılan yeni yönetmelik, sahaflar ve müzayedeciler tarafından reaksiyonla karşılandı. “TÜYEK Yazma ve Nadir Basma Eserlerin Tespit ve Tescili Yönetmeliği” adıyla Resmî Gazete’de yayımlanan düzenleme, “Artık eski kitap alıp satmak mümkün olmayacak” yorumlarına yol açtı.
Yönetmelikle, Türkiye Yazma Eserler Kurumuna (TÜYEK) verilen bir aydan üç aya kadar uzayabilen inceleme yetkisi yüzünden, 1928 öncesine ait elyazması veya matbu kitapların el değiştirmesinin durma noktasına geleceği, bu durumun ise illegal satışların önünü açıp kültür hayatına zarar vereceği iddia ediliyor.
Yönetmelikte yer alan “Koleksiyonculuk yapan gerçek ve tüzel kişiler, yazma eserlerden oluşan koleksiyonlarını daire başkanlığı veya taşra teşkilatına tescil ettirmek zorundadırlar” ifadesi yüzünden ise evlerde tutulan ama tescil edilmeyen eski eserlerin bile şahısları suçlu duruma düşürebileceği öne sürülüyor. Bu sebeple bazı sahaf ve müzayedecilerin konuyu mahkemeye taşıyabileceği konuşuluyor.
Aslında TÜYEK’e sorumluluk verilen yeni düzenleme ile 2009’da çıkarılan “Korunması Gerekli Taşınır Kültür Ve Tabiat Varlıklarının Tasnifi, Tescili ve Müzelere Alınmaları Hakkında Yönetmelik” arasında büyük benzerlikler bulunuyor. Bu yüzden bazı hukukçular, durumun “yönetmeliğin uygulanma şekline bağlı” olacağını söylüyor. Öte yandan kaynaklar, önümüzdeki haftalarda düzenlemede değişikliğe gidilebileceğini ifade ediyor.
EVDEKİ OSMANLICA ESER SUÇ SAYILABİLİR
Düzenlemeyi Türkiye gazetesine değerlendiren hukukçu ve müzayedeci Fatih Selim Bayram, Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile 2009 tarihli düzenleme arasında büyük benzerlikler olduğunu doğrulayarak, “Ancak daha önce pratik bir sistem işliyordu. Bir eseri satmak isteyen kişi, bir müzeye gidip izin evrakı alarak hızlı bir şekilde hareket edebiliyordu. Yeni düzenleme ile birlikte bu işlerin TÜYEK’e devredildiğini görüyoruz. TÜYEK’in bir eseri, ilk olarak 30 gün, toplamda ise üç ay boyunca inceleme ihtimali var. Bu süreler çok uzun. Kurumun buna nasıl yetişeceği de merak konusu. Öte yandan düzenlemede hangi eserlerden bahsedildiği açık değil; her türlü Osmanlıca eserin satışına ve kişilerin bunları ellerinde bulundurmasına mâni olunabilir. Hâlbuki yönetmeliğin açık olması gerekiyor” değerlendirmesinde bulunuyor.
Uzun tescil ve inceleme sürelerinden ötürü illegal satışların önünün açılacağını savunan Av. Bayram, “Böyle bir ortam, insanların eski kitapları bir suç aleti olarak görüp saklamasına yol açacaktır. Elinde dededen kalma yazma eserler olanlar, acil ihtiyaç hâlinde bile bunları satışa çıkaramayacak, müzayedeciler de bu tarz eserleri müzayedeye kabul etmeyeceklerdir. Bu durum, kıymetli eserlerin yurt dışına kaçırılmasına yol açabilecektir. Zaten günümüzde İslami yazma eser ticareti, bu işlerin yasaklandığı Türkiye gibi ülkelerde değil, İngiltere başta olmak üzere Batı ülkelerinde dönüyor” ifadelerini kullanıyor.
KÜLTÜR HAYATIMIZ ZARAR GÖRÜR
Sahaf Emin Nedret İşli ise, “Bu yönetmelik sahaflığa büyük zarar verir. Çünkü anladığımız kadarıyla 1 Kasım 1928’den önceki kitapların alım satımında rüçhan hakkı, Türkiye Yazma Eserler Kurumu’na verilmekte. Artık elimize geçen bir eseri önce TÜYEK’e götürmemiz gerekecek. Onlar inceleyecekler ve sonunda ‘Bunlar bize yarıyor’ diyebilecekler. Eğer almak istemezlerse aylar sonra tescil ederek geri verebilecekler. Dolayısıyla sahaflar olarak Osmanlıya dair kültür alanına kazandırılacak yazmalardan imtina edeceğiz. Artık Teksas Tommiks satmak zorunda kalacağız” diye konuşuyor.
İşli de durumun kanun dışı yolların önünü açabileceğini savunuyor ve ekliyor: “Kültür hayatımız zarar görür.”
'da Takip Edin!
