Elle tutulmaz gözle görülmez 'DİP'COIN!

Dünyada şu anda 10 bin 272 adet aktif kripto para varmış. Nisan itibarıyla ise 'ölü coin'lerin sayısı 1.700'ü geçmiş. Geçen haftanın haberi bu, veriler güncel yani...

Bütün kriptolar içinde iflas edenler, yüzde 17 gibi yüksek bir paya sahip. Ve bu iflaslar gün geçtikçe artıyor. Anlaşılmaz bir şekilde dolara endekslenmeye çalışılan sabit coin’lerdeki çöküşün ardından, kripto para borsaları bir türlü kendini toparlayamadı. Buna kılıf arayanlar da "FED, faizleri daha da artıracakmış, ucuz ve bol dolar devri bitecekmiş, kriptoların barutu tükeniyormuş. Piyasada açıkta ve kredili yakalananlar satışa geçince, coin’ler de çakılmış" diyorlar, papağan gibi... 

Muhakkak ki para ile beslenen, paradan güç alan mal, mülk, hisse veya herhangi bir şey, para arzından etkilenir ama yok olur mu hiç! İşte geldiğimiz nokta burası. Özellikle son 10 yılda teknoloji geliştikçe, birçok şey küçüldükçe küçüldü ve görünmez hâle geldi. Bulut bilişimler, 'IoT'lar, blokzincirler, coin’ler, 'metaverse'ler...

Elle tutulur, gözle görülür hiçbir şey yok, her şey soyut! Ama "dünya bu yöne evriliyor" diyerek, dünya insanlarından küresel şirketlere ve devletlere kadar, herkese bu sistemleri iyi sattılar. Bu soyutluğun kölesi ve bağımlısı hâline getirdiler. En sonunda da onları sömürerek, batırmaya kadar götürdüler işi...

Fiyat nedir? Ortada bir dayanak varlık vardır, mesela bir konut...

Karşılığında da onun bir değeri vardır. Serbest piyasada oluşan... En kabul edilemez ihtimalle "Ya bu ev de bu kadar etmez" dersiniz. Ya da 1999 depremi ve 2001 krizinin ardından emlak fiyatlarının nasıl çakıldığını hatırlayın. "Fiyatlar çok düştü, bu kadar da düşük olmaz" dersiniz. Bir şeyler dersiniz yani! Çünkü ortada bir mülk var. Onun bir maliyeti, rant getirisi, geleceği var. Elinizde tapu var, güvence var. 

Dönün finansal piyasalara...

Borsada herhangi bir hisseye bakın. Bunun arkasında bir şirket var, o şirketin arsası, binası, makinesi, üretim hattı, çalışanı, üretip sattığı bir mal ve hizmeti var. Bilançosu, kârı, zararı, borcu, alacağı var. Bakınca bütün bunları görürsünüz. Hisseler MKK'da kayıtlı, Takasbank'ta üzerinize zimmetli, SPK gibi denetleyici bir devlet otoritesi var. Yani burada da her şey somut, dayanaklı, güvenceli...

Şimdi gelelim merkeziyetsiz, bağımsız, denetimsiz, kontrolsüz, olabildiğince özgür yapılara...

Sıfır centten yola başlayıp da 70 bin dolara dayanan bir Bitcoin gerçeği var tartışmasız. Peki hiç düşündünüz mü, dünya neyi fiyatladı da bu Bitcoin bu kadar fırladı? Ortada bir mal, mülk, ürün, hizmet!.. Ne var elle tutulur, gözle görülür? Koskoca bir hiç! İşte onun için teker teker ölmeye başladılar, sonu oldu ve oluyor hezimet! 

Blokzincirler ve coin’ler, bundan sonra da muhakkak olacaktır. Ancak küresel sistem bunları artık bir şekilde denetim, kontrol, güvence altına almak ve "dayanak varlıklı" bir hâle getirmek zorunda. Nasıl başlatmışlardı bu işi? "Fiyatı hep yükselecek" psikolojisini hâkim kılarak, insanları çektiler...

Kimse "Nereye para yatırıyorum" diye sorgulamadan daldı piyasaya. Şimdi o psikoloji nereye geldi? "Acaba para yatırdığım kripto, sıfıra düşer ve ölür mü" korkusu hâkim. İyi kurgulanmış sağlam zincirler ve bütün kripto paralar sorgulanıyor artık. 

Yine de "Ben bu piyasadan vazgeçmem" diyenler için birkaç kelam edelim...

Bu piyasaya "paranızın tamamı" ile girmemeniz gerektiğini biraz anlamışsınızdır diye düşünüyorum. Kredi kullanarak, kaldıraçlı işlemler yaparak, borç alarak da girilmemesi gerektiği gibi! Ne olabilir mesela? Gözden çıkardığınız bir miktar olabilir. Toplam paranızın yüzde 15-20'sini geçmeyecek şekilde ayarlanabilir portföyler.

En sağlam gibi görünen ve hacimli, sabitlenmemiş, zinciri oturmuş, serbest piyasada arz-talep dengesiyle ilerleyen kriptolar tercih edilebilir. Bitcoin ve Ethereum...  

- Bitcoin, 30 bin doların üzerinde tutunmakta zorlanıyor. 28 binin altına sarkmak da istemiyor. "Sabit coin" krizinin ardından, buralarda tutunma ve bir "dip çalışması" görüntüsü hâkim. Ancak 28 bin dolar aşağı kırılırsa, düşüş de hızlanabilir. Rahatlama için 31 bin doların üzerine çıkmak ve orada kalıcı olmak şart gibi görünüyor. 

- Ethereum 2 bin doların üzerinde tutunamıyor. 1.700 doların altına sarkmak istemiyor. Düşüş ve yükseliş için bu iki seviye belirleyici olacak. Orada da bu bantta bir "dip çalışması" hâkim gibi...

Riski sevenler için bu desteklerde "ılımlı" pozisyon açmak, "stop loss" da çalıştırmak kaydıyla mantıklı bir strateji olabilir. 

Kriptolara yönelik muhtemel yaptırımlar, düzenlemeler, sabit coin’lerin geleceği, ABD'den gelecek ekonomik veriler, doların gücü gibi gelişmeler, kripto piyasalarda takip edilecek.